«Άχρηστοι στην ίδια μας τη γη». Αγανάκτηση, οργή μα και ματαίωση. Αγρότες που πασχίζουν να βγάλουν τη σεζόν την ίδια στιγμή βλέπουν στο σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ εκατομμύρια ευρώ να καταλήγουν σε τσέπες επιτηδείων.
Στη σκιά των αποκαλύψεων σχετικά με τον ΟΠΕΚΕΠΕ η Εφημερίδα «Ελεθερία» βρέθηκε στη Χάλκη, ένα κατεξοχήν αγροτικό χωριό του Δήμου Κιλελέρ, και συνομίλησε με ανθρώπους της γης — αγρότες νέους, αλλά και παλαιότερους, που βλέπουν τις προσδοκίες τους να συνθλίβονται ανάμεσα στη σκληρή καθημερινότητα και την αδιαφάνεια ενός συστήματος που υποτίθεται πως φτιάχτηκε για να τους στηρίζει.
Οι λέξεις που επανέρχονται στις κουβέντες τους είναι βαριές. Αλλά και ενδεικτικές της διάρρηξης εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ίδιους και τον κρατικό μηχανισμό.
«Με κάνει να νιώθω άχρηστος. Παλεύω να ζήσω την οικογένειά μου με ιδρώτα και κόπο, και κάποια λεφτά φεύγουν έτσι, αεράτα, σε κάποιους που δεν τα δικαιούνται», λέει ο Βασίλης, νεαρός καλλιεργητής στη Χάλκη. «Θέλω να φύγω από τη γεωργία», προσθέτει πικρά.
Η αφορμή για τις αντιδράσεις είναι γνωστή. Τεράστια ποσά, επιδοτήσεις εκατομμυρίων ευρώ, φαίνεται πως καταλήγουν σε λίγους και «εκλεκτούς», ενώ την ίδια στιγμή η πλειοψηφία των παραγωγών δεν ξέρει καν αν θα μπορέσει να καλύψει τα έξοδα της χρονιάς. «Και στο παρελθόν γίνονταν ατασθαλίες, αλλά αφορούσαν μικρά ποσά, στο όριο του λάθους. Τώρα είναι ξεδιάντροπο. Η κατάσταση έχει ξεφύγει», λέει αγρότης μεγαλύτερης ηλικίας.
ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ
Ο Κώστας, άλλος αγρότης από το χωριό, εξηγεί πώς ήταν κάποτε τα πράγματα με βάση τα «ιστορικά δικαιώματα» από την τριετία 2000–2002. «Είχες ένα χαρτί, ήξερες τι δικαιούσαι. Ήταν ξεκάθαρο. Τώρα; Χάσαμε την μπάλα. Δεν ξέρουμε τι θα πληρωθούμε. Κάνουμε τη δήλωση και είμαστε στο σκοτάδι», λέει. «Δεν υπάρχει διαφάνεια. Δεν έχεις χαρτί στο χέρι να ξέρεις τι δικαιούσαι. Στο παρελθόν υπήρχε. Πλέον είναι ό,τι θέλει ο καθένας. Παλιά πήγαινες στον ΟΠΕΚΕΠΕ και έβρισκες το λάθος. Τώρα δεν έχεις καν πρόσβαση. Είσαι απλά στημένος να περιμένεις».
«ΕΚΛΕΙΣΕ ΤΟ ΦΩΣ»
Περίπλοκα προγράμματα όπως τα οικολογικά σχήματα ή το «εθνικό απόθεμα» προσθέτουν κι άλλα ερωτήματα στους παραγωγούς. «Δηλώνουμε όλοι το ίδιο οικοσχήμα γιατί λένε ότι δίνει 7 ευρώ. Αλλά είναι σταθερό το κονδύλι και αν δηλώσουν πολλοί, παίρνεις λιγότερα. Απλή διαίρεση. Πού ξέρουμε πόσοι το δήλωσαν; Δεν μας ενημερώνει κανείς», εξηγεί ο Βασίλης.
Όσον αφορά το εθνικό απόθεμα, από το οποίο θεωρητικά ενισχύονται οι νέοι αγρότες, η απορία είναι έντονη: «Κρατάνε κάθε χρόνο ένα ποσό, και σωστά, για τους νέους. Αλλά πού πήγε; Πόσο μοιράστηκε; Σε ποιους; Δεν ξέρουμε τίποτα»
«ΣΚΑΝΔΑΛΟ» ΕΛΓΑ
Δεν είναι μόνο οι επιδοτήσεις που προκαλούν οργή. Το «σκάνδαλο» ΕΛΓΑ -όπως το χαρακτηρίζουν-, με τις αποζημιώσεις για τις πλημμύρες του «Ντάνιελ», έχει αφήσει το δικό του αποτύπωμα. «Ήταν ανοιχτές οι δηλώσεις, έγινε η πλημμύρα, και μετά με τροποποιητικές κάποιοι άλλαξαν τι είχαν δηλώσει. Είχαν συγκομίσει σιτάρι και το δήλωσαν… ντομάτα, για να πάρουν 500 ευρώ το στρέμμα», αναφέρει παραγωγός.
Το παράδοξο; Όπως επισημαίνει και γεωπόνος που παρεμβαίνει στη συζήτηση, είναι «φύσει αδύνατο» να ξανασπαρθεί ντομάτα στο ίδιο χωράφι μέσα στην ίδια χρονιά. «Τα δορυφορικά δεδομένα μπορούν να αποδείξουν την απάτη. Αλλά κανείς δεν το κάνει».
«ΑΝ ΗΘΕΛΑΝ…»
«Αν ήθελαν να τα βρουν, θα τα έβρισκαν», πετάγεται κάποιος από το διπλανό τραπέζι. Όταν ερωτάται γιατί δεν το κάνουν, γελάει πικρά: «Είναι ψηφοθηρικό. Είναι φιλαράκια, γιατί να του πάρει τα λεφτά; Κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει».
Κι ενώ οι αγρότες της Χάλκης παλεύουν να περισώσουν το εισόδημά τους, κτηνοτροφικές οικογένειες που χτυπήθηκαν από την ευλογιά μένουν χωρίς στήριξη, όπως λένε. «Δεν έχουμε να φάμε. Ο ΕΛΓΑ έχει καταρρεύσει».
ΚΥΔ
Μία ακόμη μεγάλη πληγή είναι ο τρόπος διαχείρισης των κονδυλίων. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει 16-17 δισ. ευρώ. Τα διαχειρίζεται μια ιδιωτική εταιρεία. Αυτή δίνει τους κωδικούς στα ΚΥΔ – τα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων. Και αυτοί έχουν το “κλειδί”», εξηγεί ο Κώστας.
«Όποτε θέλουν ανοίγουν τις δηλώσεις, όποτε θέλουν τις κλείνουν. Δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε. Ούτε για τις ντομάτες, ούτε για τα βαμβάκια, ούτε για τίποτα. Και δεν μας δίνουν ενημέρωση», προσθέτει.
«Παλιά εκτύπωνες την αίτηση και έγραφε πάνω τι δικαιούσαι και από πού. Τώρα τίποτα. Απόλυτο σκοτάδι».
Το κλίμα είναι βαρύ. Όχι μόνο γιατί μειώνεται το εισόδημα, αλλά κυρίως γιατί χάνεται η αξιοπρέπεια. Η φράση του Βασίλη επανέρχεται σαν σύνοψη: «Με κάνουν να νιώθω άχρηστος». Και αυτή η λέξη είναι ίσως το πιο ηχηρό καμπανάκι για το μέλλον της ελληνικής αγροτιάς.
