«Με το άγγιγμα στον ώμο μου βρίσκω τη φωνή μου»: Ο Τιμόθεος Χ. Τσαν «σπάει» τα στερεότυπα για τον αυτισμό χωρίς ομιλία
Ο Τιμόθεος ΧοΓιουάν Τσαν είναι σήμερα υποψήφιος διδάκτορας Κοινωνιολογίας στην Αυστραλία. Η διαδρομή του, ωστόσο, δεν ξεκίνησε από τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, αλλά από ένα σπίτι όπου ένα παιδί δεν ανταποκρινόταν στο όνομά του και ταξινομούσε σιωπηλά τα παιχνίδια του.
Οι γονείς του παρατήρησαν τα πρώτα σημάδια του αυτισμού όταν εκείνος ήταν περίπου 15 μηνών. Μέχρι τα τρία του χρόνια είχε ήδη διαγνωστεί, όμως δεν είχε ακόμη μιλήσει – και ούτε θα το έκανε. Η οικογένειά του δεν σταμάτησε να ελπίζει και να επενδύει στην επικοινωνία, με εργαλεία όπως η λογοθεραπεία και η εντατική συμπεριφορική παρέμβαση.
Η πραγματική «φωνή» του Τιμόθεου ήρθε όταν ήταν 9 ετών, μέσα από ένα ειδικό πληκτρολόγιο, το Lightwriter – μια συσκευή που μετατρέπει το γραπτό κείμενο σε ομιλία. Με τη βοήθεια ενός ατόμου που αγγίζει απαλά τον ώμο του για να τον βοηθήσει να επικεντρώνεται, ο Τσαν μπόρεσε να εκφράσει για πρώτη φορά σκέψεις και συναισθήματα.
Από τότε, χρησιμοποίησε την υποστηριζόμενη πληκτρολόγηση για να δώσει μια ομιλία TEDx, να συγγράψει την αυτοβιογραφία του, αλλά και για να ερευνήσει ζητήματα νευροδιαφορετικότητας και επικοινωνίας σε άτομα με αυτισμό που δεν μιλούν.
Όπως εξηγεί ο ίδιος, περίπου το ένα τρίτο των αυτιστικών ατόμων στην Αυστραλία δεν χρησιμοποιούν ομιλία για να επικοινωνήσουν. Πολλοί από αυτούς παραμένουν κοινωνικά απομονωμένοι, όχι επειδή δεν έχουν κάτι να πουν, αλλά επειδή ο κόσμος γύρω τους δεν τους δίνει το χρόνο, τα μέσα ή την υποστήριξη για να το κάνουν.
Μέσα από το άρθρο του στο The Conversation, ο Τσαν καταρρίπτει με ευαισθησία και ακρίβεια τρεις συχνούς μύθους για τον αυτισμό χωρίς ομιλία:
-
Μύθος 1: Δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα
Αντίθετα, πολλοί άνθρωποι στο φάσμα κατανοούν τη γλώσσα, ακόμη κι αν δεν την χρησιμοποιούν φωνητικά. Ο ίδιος χρειάστηκε χρόνια για να κατανοήσει ότι οι λέξεις μεταφέρουν νόημα – αλλά όταν το κατάλαβε, μπόρεσε να τις χρησιμοποιήσει. -
Μύθος 2: Δεν αντιλαμβάνονται τους άλλους
Η επεξεργασία συναισθημάτων και κοινωνικών καταστάσεων απαιτεί περισσότερο χρόνο για κάποια άτομα στο φάσμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν ενσυναίσθηση. Αντιθέτως, η συναισθηματική τους κατανόηση μπορεί να είναι ιδιαίτερα βαθιά – αρκεί να τους δοθεί ο κατάλληλος χώρος. -
Μύθος 3: Συμπεριφέρονται «παράξενα» χωρίς λόγο
Συμπεριφορές όπως το να μουρμουρίζουν ή να κινούν το σώμα τους είναι στρατηγικές αυτορρύθμισης σε ένα περιβάλλον που συχνά προκαλεί αισθητηριακή υπερφόρτωση. Αυτές οι αντιδράσεις δεν είναι «προβληματικές» — είναι μηχανισμοί επιβίωσης.
Ο Τσαν μάς καλεί να δούμε τα μη λεκτικά άτομα με αυτισμό όχι ως «μη λειτουργικά», αλλά ως ανθρώπους με διαφορετικές γλωσσικές και αισθητηριακές ανάγκες. Και προσθέτει με ειλικρίνεια:
«Την επόμενη φορά που θα συναντήσετε κάποιον που δεν μιλάει, κάντε ένα βήμα προς αυτόν. Δώστε του χώρο, χρόνο και πίστη ότι έχει κάτι να πει. Γιατί έχει».
