Ο πάπυρος αυτός αναφέρει ότι…. η κατάκτηση του Καμβύση σήμανε την καταστροφή όλων των ναών της Αιγύπτου. Ας σημειωθεί ότι ο Καμβύσης υπήρξε ο μοναδικός Πέρσης βασιλιάς που κατείχε τον τίτλο του φαραώ!.. Κι όλα αυτά γιατί; Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί!…
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι γύρω από το όνομα του Καμβύση δημιουργήθηκε μία έντονα εχθρική παράδοση, η οποία του αποδίδει παραφροσύνη και φρικαλεότητες. Σίγουρα υπήρχαν παράφρονες κυβερνήτες, και σίγουρα υφίστανται ενδείξεις ότι η κατάκτηση είχε άνομο χαρακτήρα.
Ακόμα και ο Udjahorresne (Uzahor-resenet), ο «συνήγορος του διαβόλου» υπέρ του Καμβύση, δεν μπορεί να αποκρύψει στην αυτοβιογραφία του ότι ο ναός της Σάιτας καταλήφθηκε από στρατιώτες και βεβηλώθηκε.
Επίσης, ένας αραμαϊκός πάπυρος, φυσικά μεταγενέστερης χρονολογίας (Cowley, AP 30, του 408 π.Χ.), αναφέρει ότι η κατάκτηση του Καμβύση σήμανε την καταστροφή όλων των ναών της Αιγύπτου. Θεωρείται πιθανό ότι οι Πέρσες στρατιώτες προκάλεσαν ταραχές και λεηλασίες ναών για να ιδιοποιηθούν τα πολύτιμα αντικείμενα τους. Ο Ψαμμήτιχος Γ’ και ο γιος του σίγουρα εξοντώθηκαν, αν και όχι απαραίτητα με τον τρόπο που περιγράφει ο Ηρόδοτος. Δεν θα τους άφηναν να ζήσουν, διότι θα αποτελούσαν αιτία εξέγερσης.
Είναι πιθανό ότι ο Καμβύσης βεβήλωσε τη μνήμη του Άμαση, τα cartouche43, του οποίου πρέπει να αφαιρέθηκαν περίπου την εποχή εκείνη. Μπορεί ακόμα να βεβήλωσε, με κάποιο τρόπο, και τον τάφο του Άμαση, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία γι’ αυτό. Είναι δύσκολο να καταδικάσουμε τον Καμβύση για άλλα αδικήματα. Ασφαλώς, πρέπει να καλέσουμε ως μάρτυρα υπεράσπισης τον προαναφερθέντα Udjahorresne, του οποίου το άγαλμα (βρίσκεται στο Βατικανό) φέρει μία εξιδανικευμένη αυτοβιογραφία σε ιερογλυφική γραφή.
Ο Udjahorresne της Σάιτας ήταν ο διοικητής του στόλου του Ψαμμήτιχου Γ’ (ο οποίος μάλλον δεν απέπλευσε). Ήταν, επίσης, αρχίατρος και βασιλικός σύμβουλος. Περιγράφει την επίσκεψη του Καμβύση στη Σάιτα ως πράξη φιλανθρωπίας και ευλάβειας, και δεν κάνει καμιά προσπάθεια να συγκαλύψει το γεγονός ότι ξένα στρατεύματα είχαν στρατοπεδεύσει στον ιερό περίβολο του ναού. Αναφέρει δυο φορές ότι «μεγάλη ατυχία βρήκε ολόκληρη τη χώρα» και σημειώνει ότι ο βασιλιάς διέταξε την άμεση αποκατάσταση του ιερού τόπου.
Ο Udjahorresne υπήρξε, προφανώς, στενός συνεργάτης των Περσών. Δηλώνει απροκάλυπτα ότι ο Καμβύσης τον προώθησε στην ιεραρχία και ότι άκουγε τις συμβουλές του. Πάντως, η πολιτική συμπεριφορά που αποδίδει ο Udjahorresne στον κατακτητή Καμβύση τού αρμόζει πολύ περισσότερο από τη ζοφερή εικόνα που σκιαγραφεί ο Ηρόδοτος. Ο Udjahorresne εκλήθη να απονείμει στο βασιλιά τον τίτλο του φαραώ, μία πράξη πολύ πιο σημαντική απ’ ό,τι φαίνεται, αφού υποδηλώνει ότι ο Καμβύσης στέφθηκε φαραώ και, άρα, πρέπει να είχε συνειδητοποιήσει ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να κυβερνήσει επιτυχώς την Αίγυπτο.
Η στέψη του, που περιγράφεται από τον Udjahorresne (ας σημειωθεί ότι ο Καμβύσης υπήρξε ο μοναδικός Πέρσης βασιλιάς που κατείχε τον τίτλο του φαραώ), είναι επίσης σημαντική και για άλλον ένα λόγο: ο Αιγύπτιος συνεργάτης των κατακτητών αρνείται το γεγονός της κατάκτησης, η οποία δεν μπορεί να αφομοιωθεί από την αιγυπτιακή θρησκεία και νοοτροπία.
Ο Καμβύσης παρουσιάστηκε ως Mesuti-Re, γιος του θεού Ήλιου. Αυτό μπορεί να μη φαίνεται πολύ ρεαλιστικό, αλλά η στάση του εξασφάλισε τη συνέχεια του αιγυπτιακού πολιτισμού κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης κρίσης του. Ισως γι’ αυτό ο Udjahorresne λατρευόταν στη Μέμφιδα διακόσια χρόνια μετά το θάνατο του.
Στην κοπτική γλώσσα, διασώζεται μία μεταγενέστερη και ρομαντική εκδοχή της κατάκτησης, σύμφωνα με την οποία την Αίγυπτο εκπροσωπούσε ένας σοφός σύμβουλος ονόματι Bothor, ο οποίος πιθανό να είναι ο Udjahorresne. Ίσως του άξιζε να τον θεωρούν σοφό και να τον συγκρίνουν, μερικές φορές, με το βιβλικό Έσδρα. Μερικές λεπτομέρειες των άμεσων οργανωτικών μέτρων που έλαβε ο Καμβύσης μπορούμε να τις μαντέψουμε.
Αναμφίβολα διόρισε σατράπη, επέβαλε ρυθμίσεις για φόρους και αποζημιώσεις και εγκατέστησε φρουρές, κατά πάσα πιθανότητα στα καθιερωμένα στρατηγικά σημεία: στη Μαρέα (βορειοδυτικό Δέλτα), το Πηλούσιο και την Ελεφαντίνη. Φρουρές τοποθετήθηκαν και σε μεγαλύτερες πόλεις, όπως η Μέμφιδα, και υπάρχει η πιθανότητα να χρησιμοποιήθηκε επίσης το φρούριο της Βαβυλώνας (Παλαιό Κάιρο). Η Μέμφιδα αποτέλεσε την έδρα της κυβέρνησης και το επίκεντρο πολλών σημαντικών θρησκειών.
Η σημαντικότερη ήταν η θρησκεία του ταύρου Άπη, ο οποίος διαδραμάτιζε στον κόσμο των ζώων ρόλο αντίστοιχο προς εκείνο του φαραώ στον κόσμο των ανθρώπων. Η Μέμφιδα ήταν το επίκεντρο των βασιλικών τελετών και ιδεολογιών. Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο ο τερατώδης Καμβύσης, αυτός που ανέτρεψε τη θρησκευτική τάξη, να παρουσιαστεί ως ο εχθρός του Άπη.
Η παράδοση αναφέρει όχιμόνον ότι ο Άπις τραυματίστηκε, αλλά ότι ο τραυματισμός του συνοδεύθηκε με την αργή θανάτωση ζώων και τη μυστική ταφή τους. Οι ιερογλυφικές πηγές δεν επιβεβαιώνουν την παράδοση. Ο συγκεκριμένος Άπις, ο οποίος γεννήθηκε τον εικοστό έβδομο χρόνο της βασιλείας του Άμαση (543 π.Χ.), πέθανε τον Σεπτέμβριο του 525 π.Χ., και τάφηκε δεόντως σε υπόγειο τάφο στη Σακκάρα.
Ο επόμενος Άπις γεννήθηκε το 526 π.Χ. και πέθανε το 518 π.Χ., επί βασιλείας Δαρείου. Στον τάφο του προηγούμενου Άπη έχουν εντοπιστεί ενδείξεις εσπευσμένης ταφής. Το γεγονός αυτό δεν αποδεικνύει τίποτα. Ούτε και θα είχαν νόημα οι προσπάθειες να οριστεί διάδοχος του Άπη, αν ήταν να μαχαιρωθεί από τον Καμβύση. Το γεγονός ότι η ίδια ιστορία λέγεται για τον Αρταξέρξη Γ’ τον Ώχο δεν εμπνέει εμπιστοσύνη.
Το κίνητρο φαίνεται να είναι ισοδύναμο με την παιδοκτονία του Πτολεμαίου Η’ και αργότερα του αλ-Χακίμ (Αιγύπτιος κυβερνήτης της 6ης δυναστείας των Φατιμιδών [985-1021], περιώνυμος για την αγριότητα που επέδειξε κατά των Χριστιανών και Ιουδαίων), οπότε αποτελεί μάλλον μέρος της λαϊκής παράδοσης (*).
—————–
Πηγή: Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ: «Ιστορία τα Αρχαίας Ελλάδας»
