Πέντε επιπλέον μικρόβια που προκαλούν ανθεκτικές λοιμώξεις, προστέθηκαν στην λίστα επικίνδυνων βακτηρίων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), καθώς διαπιστώθηκε αύξηση της συχνότητάς τους στον παγκόσμιο πληθυσμό. Η θνησιμότητα που προκαλούν κυμαίνεται μεταξύ 11-30% και δεν προβλέπεται να μειωθεί σύντομα, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν φάρμακα για την αντιμετώπισή τους.
Η σαλμονέλα, η σιγκέλλα, η ναϊσέρια της γονόρροιας, η ψευδομονάδα και ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος είναι γνωστά βακτήρια, όμως φέτος μπαίνουν στην λίστα των επικίνδυνων μικροβίων του ΠΟΥ, ενώ το ανθεκτικό στη ριφαμπικίνη μικρόβιο της φυματίωσης, δημιουργεί από μόνο του ξεχωριστή κατηγορία, δείχνοντας την αύξηση του κινδύνου από ανθεκτική φυματίωση.
Αντίστοιχα, ανάλογα με την περιοχή του κόσμου, παρατηρείται άνοδος και σε άλλα βακτήρια που δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο, γιατί η συχνότητά τους περιορίζεται στα σημεία αυτά και όχι διεθνώς.
Η λοίμωξη από αυτά τα ανθεκτικά βακτήρια, προκαλεί από μισό μέχρι 1,5 έτος αναπηρία στους πάσχοντες, ανά εκατομμύριο πληθυσμού
Ο κατάλογος με τα νέα κρίσιμα, υψηλής και μέσης προτεραιότητας βακτήρια
Στον νέο ενημερωμένο κατάλογο του ΠΟΥ για τα Παθογόνα Βακτήρια Προτεραιότητας του 2024, περιλαμβάνονται 24 παθογόνα μικρόβια, που εντάσσονται σε 15 οικογένειες βακτηρίων ανθεκτικών στα υπάρχοντα αντιβιοτικά. Τα μικρόβια αυτά, ομαδοποιούνται σε τρεις κατηγορίες, κρίσιμη, υψηλής και μέσης προτεραιότητας, ανάλογα με τις επιπτώσεις τους, με πρώτο κριτήριο τη θνησιμότητα, που για την κρίσιμη κατηγορία υπερβαίνει το 30%, την υψηλής προτεραιότητας κυμαίνεται μεταξύ 20-30% και για την μέσης προτεραιότητας κυμαίνεται μεταξύ 11-20%.
Επιπλέον, η συχνότητα για τα κρίσιμης προτεραιότητας είναι πάνω από 10.000 περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού, τα υψηλής μεταξύ 5001-10.000 περιστατικών ανά εκατομμύριο πληθυσμού και τα μέσης προτεραιότητας μεταξύ 1.001-5.000 περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού.
Αντίστοιχα, η λοίμωξη από τα βακτήρια αυτά, προκαλεί από μισό μέχρι 1,5 έτος αναπηρία στους πάσχοντες, ανά εκατομμύριο πληθυσμού.
Ο κατάλογος δίνει οδηγίες για την ανάπτυξη νέων και απαραίτητων θεραπειών για να σταματήσει η εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής (AMR).
H βοηθός Γενική Διευθύντρια του ΠΟΥ, αρμόδια για την μικροβιακή αντίσταση, δρ Γιουκίκο Νακατάνι αναφερόμενη στο νέο κατάλογο ανθεκτικών μικροβίων και την επίπτωσή τους στη δημόσια υγεία, παρατήρησε ένταση της μικροβιακής αντοχής, θέτοντας σε κίνδυνο τα οφέλη της σύγχρονης ιατρικής και τόνισε πως η νέα λίστα καθοδηγεί τις επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης νέων αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Αντίστοιχα, ο βοηθός Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, αρμόδιος για την καθολική κάλυψη και τις μεταδιδόμενες και μη μεταδιδόμενες ασθένειες, δρ Ζερόμ Σάλομον, επεσήμανε ότι «Η μικροβιακή αντοχή θέτει σε κίνδυνο την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά λοιμώξεις υψηλής επιβάρυνσης, όπως η φυματίωση, οδηγώντας σε σοβαρές ασθένειες και αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας».
H ψευδομονάδα αποτελεί gram αρνητικό βακτήριο και μπορεί να μεταδώσει την ανθεκτικότητά της στα φάρμακα
«Κολλητική» η αντοχή
Στα κρίσιμα παθογόνα προτεραιότητας, περιλαμβάνονται τα gram-αρνητικά βακτήρια που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά έσχατης ανάγκης καθώς και το βακτήριο της φυματίωσης (Mycobacterium tuberculosis) που είναι ανθεκτικό στο αντιβιοτικό ριφαμπικίνη.
Τα μικρόβια αυτά, αποτελούν μεγάλες παγκόσμιες απειλές εξαιτίας της υψηλής επιβάρυνσης και της ικανότητάς τους να αντιστέκονται στη θεραπεία. Όμως τα μικρόβια αυτά, έχουν και την ικανότητα να μεταδίδουν την αντοχή σε άλλα βακτήρια. Τα Gram-αρνητικά βακτήρια έχουν ενσωματωμένες ικανότητες να βρίσκουν νέους τρόπους να αντιστέκονται στη θεραπεία και μπορούν να περάσουν γενετικό υλικό που επίσης επιτρέπει και άλλα βακτήρια να γίνουν ανθεκτικά στα φάρμακα.
Οι αλλαγές
Από τη λίστα του 2024 (BPPL 2024) αφαιρέθηκαν πέντε συνδυασμοί παθογόνου μικροβίου – αντιβιοτικού που περιλαμβάνονταν στη λίστα του 2017, ενώ προστέθηκαν τέσσερις νέοι συνδυασμοί.
Τα ανθεκτικά στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς εντεροβακτήρια περιλαμβάνονται ως αυτόνομο στοιχείο στην κατηγορία κρίσιμης προτεραιότητας υπογραμμίζοντας την επιβάρυνση και την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις.
Η λοίμωξη από ψευδομονάδα ανθεκτική στην καρβαπενέμη (CRPA) που μετακινήθηκε στην κατηγορία υψηλής αντί κρίσιμης προτεραιότητας στο BPPL 2024, αντικατοπτρίζει την μείωση της αντοχής τελευταία. Παρόλα αυτά όμως, παραμένουν σημαντικές, τόσο οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, όσο και οι λοιπές στρατηγικές πρόληψης και ελέγχου της λοίμωξης από ανθεκτική ψευδομονάδα, εξαιτίας της σημαντικής επιβάρυνσης από τη λοίμωξη, που παρατηρείται σε ορισμένες περιοχές.
Τα «δύσκολα» μικρόβια
Ο νέος κατάλογος BPPL 2024 του ΠΟΥ περιλαμβάνει τα ακόλουθα βακτήρια, ανά κατηγορία:
Κρίσιμης προτεραιότητας
- Ακινητοβακτήριο (Acinetobacter baumannii), ανθεκτικό στις καρβαπενέμες.
- Εντεροβακτηρίδια, ανθεκτικά στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς και στις καρβαπενέμες
- Μυκοβακτήριο φυματίωσης (Mycobacterium tuberculosis), ανθεκτικό στη ριφαμπικίνη.
Υψηλής προτεραιότητας
- Σαλμονέλα τύφου (Salmonella Typhi), ανθεκτική στις φθοριοκινολόνες
- Σιγκέλλα (Shigella spp.), ανθεκτική στις φθοριοκινολόνες
- Εντερόκοκκος (Enterococcus faecium), ανθεκτικός στη βανκομυκίνη
- Ψευδομονάδα η πυοκυανική (Pseudomonas aeruginosa), ανθεκτική στην καρβαπενέμη
- Μη τυφοειδής σαλμονέλα (Non-typhoidal Salmonella), ανθεκτική στις φθοριοκινολόνες
- Ναϊσέρια γονόρροιας (Neisseria gonorrhoeae), ανθεκτική στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς ή και στις φθοριοκινολόνες
- Χρυσίζων σταφυλόκοκκος (Staphylococcus aureus), ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη
Μέσης προτεραιότητας
- Στρεπτόκοκκοι ομάδας Α, ανθεκτικοί σε μακρολίδες
- Στρεπτόκοκκος πνευμονίας, ανθεκτικός στα μακρολίδια
- Αιμόφιλος γρίπης ανθεκτικός στην αμπικιλλίνη
- Στρεπτόκοκκοι της ομάδας Β, ανθεκτικοί στην πενικιλίνη.
