Η Γαλλία αντιμετωπίζει εδώ και μια εβδομάδα ένα κύμα καύσωνα που έχει προκαλέσει μεγάλες πυρκαγιές στα νοτιοδυτικά της χώρας. Ο κόσμος θυμήθηκε το κύμα καύσωνα του 2003, που σκότωσε 15.000 ανθρώπους στη Γαλλία. Όμως ο χειρότερος καύσωνας που έχει καταγραφεί ποτέ στη Γαλλία, με περισσότερους από 46.000 νεκρούς, ήταν το καλοκαίρι του 1911.
Το 1911, οι Γάλλοι της La Belle Epoque βίωσαν ένα κύμα καύσωνα τόσο θανατηφόρο όσο και ασυνήθιστο. Ερχόμενος κατευθείαν από τις ΗΠΑ, ο «θόλος της φωτιάς» έπληξε την Ευρώπη, ιδιαίτερα την Ολλανδία, το Βέλγιο και κυρίως τη Γαλλία.
Επί 70 ημέρες, από τις 4 Ιουλίου έως τις 13 Σεπτεμβρίου, η ζέστη στη Γαλλία ήταν ασφυκτική. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο ηλιακής ακτινοβολίας και παντελή απουσία βροχής, το κύμα καύσωνα κατέκαψε ολόκληρη τη χώρα. Μετά από μια σχετική ηρεμία στα τέλη Αυγούστου, επέστρεψε τον Σεπτέμβριο και σταμάτησε μόνο στα μέσα του μήνα.
Πάνω από 46.000 νεκροί, εκ των οποίων οι 30.000 ήταν μωρά
«Το 1911, ο λαός της Γαλλίας γνώρισε περισσότερους από δύο μήνες ακραίας ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών», θυμάται η Catherine Rollet, συγγραφέας ενός βιβλίου αφιερωμένου στην ανάλυση των συνεπειών αυτού του φαινομένου δημογραφικά, ιατρικά, αλλά και πολιτικά. («The Heat Wave of 1911: Demographic and Medical Observations and Political Reactions»).
Ήταν μια σημαντική άνοδος των θερμοκρασιών, η οποία επηρέασε ολόκληρη τη χώρα, αλλά ακόμη χειρότερα τη βόρεια Γαλλία, προσθέτει ο Πάτρικ Ζίλμπερμαν, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας Υγείας, που επικαλείται το Ouest-France . Οι θερμοκρασίες έφτασαν γρήγορα τους 36 ° C και μερικές φορές ξεπέρασαν τους 40 ° C. Στις 22 και 23 Ιουλίου 1911, καταγράφηκαν 38 ° C στη Λυών, το Μπορντό και το Châteaudun. Τον Αύγουστο, στο Παρίσι, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 30 ° C για 14 συνεχόμενες ημέρες. Οι θερμοκρασίες ήταν 5 με 7,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τις κανονικές.
Το 1911, η χώρα αντιμετώπισε ένα κύμα καύσωνα, αλλά και μια επιδημία «πράσινης διάρροιας» (πράσινα κόπρανα, λόγω βακτηριακής λοίμωξης) που προκάλεσε όλεθρο στα πολύ μικρά παιδιά, θυμάται η δασκάλα. Ο καύσωνας επηρέασε γρήγορα όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Συνολικά 46.719 άνθρωποι πέθαναν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου από υπερβολική ζέστη, και μεταξύ αυτών των θυμάτων ήταν 30.000 μωρά κάτω του ενός έτους, ποσοστό που αντιπροσωπεύει το ήμισυ του συνολικού αριθμού παιδιών που πέθαναν το 1911, λέει ο Πάτρικ Ζίλμπερμαν.
Μια επιδημία πυρετού σε αγελάδες που παρήγαγαν γάλα που δόθηκε στα μωρά προκάλεσε σοβαρή έλλειψη γάλακτος, η οποία οδήγησε στη χρήση άλλων ακατάλληλων τροφών που έκαναν τα μωρά ευάλωτα κατά τη διάρκεια του καύσωνα, εξηγεί η δασκάλα.
Φτώχεια και ζέστη, ένας θανατηφόρος συνδυασμός
Αυτοί οι συγκλονιστικοί αριθμοί έχουν αρκετές εξηγήσεις, σύμφωνα με τον καθηγητή ιστορίας υγείας. Εκείνη την εποχή, η υπερβολική ζέστη ευνοούσε την προσβολή από μικρόβια στο πόσιμο νερό. Το 1911, δεν υπήρχαν χημικά ή εγκαταστάσεις που απαιτούνται για τη διατήρηση και προστασία του νερού.
Η ζέστη ευνόησε την εμφάνιση μυγών, που ήταν φορείς όλων των ειδών βακτηρίων. Επιπλέον, στις αρχές του αιώνα, η μεταφορά γινόταν κυρίως από ζώα, όπως άλογα, γαϊδούρια και μουλάρια.
Τέλος, στα σπίτια η έλλειψη επεξεργασίας απορριμμάτων -αν και είχε εμφανιστεί η αποκομιδή σκουπιδιών- ευνόησε την εξάπλωση μικροβίων, που μόλυναν το νερό που έπιναν όλοι και χρησιμοποιούσαν σε μεγαλύτερες ποσότητες από το συνηθισμένο για να δροσιστούν.
Σύμφωνα με τον Patrick Zylberman, η θνησιμότητα που προκλήθηκε από τη ζέστη του 1911 δεν οφείλεται άμεσα στη ζέστη. «Σίγουρα είναι αιτία, αλλά είναι παρακείμενο. Ο πραγματικός λόγος για αυτόν τον μεγάλο αριθμό θυμάτων είναι η φτώχεια. Μάλιστα, οι δημόσιες αρχές αντέδρασαν αμέσως μετά εφαρμόζοντας μια ευρεία πολιτική για την πρόληψη κινδύνων για την υγεία των βρεφών», λέει η δασκάλα δημόσιας υγείας.
