Ακόμα κι αν οι επιστήμες έχουν πλέον εξελιχθεί και γνωρίζουμε πια πάρα πολλά για τον κόσμο γύρω μας, ένα μεγάλο μυστηριώδες ερώτημα συνέχιζε να επιμένει εδώ και αιώνες: πού έχει το κεφάλι του ο αστερίας;
Οι επιστήμονες εδώ και αιώνες – και πολύ περισσότερο από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν καθιερώθηκε επίσημα η επιστήμη της ζωολογίας- ταλαιπωρούνταν με το συγκεκριμένο ερώτημα. Ωστόσο, τώρα φαίνεται πως η απάντηση δόθηκε καθώς βρήκαμε τις κατάλληλες αποδείξεις.
Μια από τις θεωρίες που επικρατούσαν ως τώρα ήταν ότι οι αστερίες έχουν απλό νευρικό σύστημα χωρίς κάποια δομή που θα μπορούσε να θεωρηθεί εγκέφαλος.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature κατι τέτοιο δεν ισχύει. Στην παραγματικότητα, ο αστερίας δεν έχει μόνο ένα κεφάλι στο κέντρο του σώματός του, αλλά πολλά περισσότερα: ένα στο κέντρο και ένα σε κάθε άκρο του!
Η ανακάλυψη χρειάστηκε αιώνες για να πραγματοποιηθεί. «Το μυστήριο χρονολογείται από το ξεκίνημα της ζωολογίας», ανέφερε στο Insider ο Λόρεντ Φόρμερι, επικεφαλής της έρευνας.
Ο Φόρμερι, ο οποίος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής του Στάνφορντ, δήλωσε ότι το μυστήριο κράτησε τόσο πολύ επειδή οι αστερίες είναι τόσο διαφορετικά πλάσματα.
Όπως εξήγησε ο Φόρμερι, πολλά ζώα όπως τα έντομα, τα ερπετά, τα πουλιά και τα θηλαστικά έχουν «αμφίπλευρη συμμετρία». Αυτό σημαίνει ότι είναι συμμετρικά στις δύο πλευρές τους κατά μήκος μιας νοητής μέσης γραμμής.
Αυτό όμως δεν ίσχυε ποτέ για τους αστερίες, οι οποίοι έχουν πέντε άκρα. Έτσι, αναγκαστικά δεν μπορούν να έχουν αμφίπλευρη συμμετρία, αλλά αντίθετα έχουν αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν πενταπλή ακτινική συμμετρία.
«Αν κοιτάξετε τον αστερία δεν υπάρχει τίποτα που να μοιάζει με κεφάλι. Απλώς δεν έχουμε ιδέα πού μπορεί να βρίσκεται», σημειώνει ο Φόρμερι.
Ωστόσο, οι αστερίες παρά τις οφθαλμοφανείς διαφορές τους, στην πραγματικότητα έχουν περισσότερα κοινά στοιχεία από γενετικής άποψης με άλλα ζώα, όπως ο άνθρωπος.
«Τα ζώα έχουν έναν γενετικό κώδικα που ξεδιπλώνεται και ενεργοποιεί διαφορετικές περιοχές, καθώς αναπτυσσόμαστε, δημιουργώντας ένα πόδι εδώ, ένα χέρι εκεί και ένα κεφάλι παραπέρα».
Ο Φόρμερι και οι συνεργάτες του εστίασαν ακριβώς σε αυτά τα σημεία, μελετώντας τις γενετικές ομοιότητες. Ωστόσο, όπως λέει ο ίδιος, δεν θα μπορούσαν να τα καταφέρουν χωρίς τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.
«Για πάρα πολύ καιρό είχαμε πρόσβαση μόνο στην ανατομία και την μορφολογία. Αλλά αυτά δεν είναι πολύ χρήσιμα, όταν εξετάζεις έναν αστερία. Έτσι, αποφασίσαμε να αγνοήσουμε κατά κάποιον τρόπο την μορφολογία και να εστιάσουμε στις μοριακές πτυχές της ανάπτυξης».
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα διαφορετικά γονίδια που υπήρχαν στα μεμονωμένα μέλη του αστερία. Αρχικά περίμεναν να βρουν κάποια γονίδια που έμοιαζαν με κεφάλι και άλλα που έμοιαζαν με κορμό, όπως συμβαίνει στα περισσότερα ζώα. Ωστόσο, αυτό που ανακάλυψαν έκπληκτοι ήταν ότι βρήκαν κυρίως γονίδια που έμοιαζαν με κεφάλι.
«Αυτά που συνήθως συνδέονται με τον κορμό ενός ζώου απουσίαζαν», ανέφερε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Τζεφ Τόμσον, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον προσθέτοντας ότι όλη η δομή του σώματος του αστερία είναι σχεδόν ισοδύναμη με αυτό που σε άλλες ομάδες ζώων αποτελεί το κεφάλι. Αυτό σημαίνει ότι τα θεωρούμενα ως τώρα άκρα του αστερία είναι στην πραγματικότητα πιο πολύ κεφάλια!
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη φάνηκε στους ερευνητές πολύ περίεργη και απροσδόκητη, σύμφωνα με τον Φόρμερι. «Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό το αποτέλεσμα πριν αποκτήσουμε πρόσβαση στα δεδομένα», ανέφερε.
«Ανακαλύψαμε ότι μερικά από τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος ενός θαλάσσιου αστερία είναι τα γονίδια που εμπλέκονται κατά τη διάρκεια της δικής μας ανάπτυξης για να φτιάξουμε τον εγκέφαλο μας».
Κεφάλι σημαίνει και εγκέφαλος;
Σχεδιάζοντας τα επόμενα βήματά του, ο Φόρμερι λέει ότι τώρα ενδιαφέρεται να αναλύσει περισσότερο τον αστερία για να προσδιορίσει εάν τα πολλαπλά κεφάλια του μπορεί επίσης να περιέχουν πολλαπλούς εγκεφάλους.
«Διαβάζοντας τα σχολικά βιβλία, λένε ότι οι αστερίες έχουν ένα πολύ απλό νευρικό σύστημα και είναι σαν να μην έχουν εγκέφαλο», είπε ο Φόρμερι.
Ωστόσο, ο Φόρμερι και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι μερικά από τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος ενός αστερία είναι ίδια με «τα γονίδια που εμπλέκονται στη δημιουργία του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της δικής μας ανάπτυξης».
«Έτσι, εάν οι αστερίες έχουν παρόμοια γονίδια με αυτά που βοηθούν την ανάπτυξη του εγκεφάλου στον άνθρωπο, αυτό εγείρει μερικά πολύ ενδιαφέροντα ερωτήματα», τονίζει ο Φόρμερι.
«Ερωτήσεις σχετικά με το τι είναι το νευρικό σύστημα ενός αστερία; Μήπως είναι εγκέφαλος; Μήπως βασικά είναι μόνο ένας εγκέφαλος;», αναρωτήθηκε ο Φόρμερι.
Ερωτήσεις που μένουν να απαντηθούν…
