Στις 4 Ιουνίου 2014 πέθανε ο παρασημοφορημένος πεζοναύτης Τσέστερ Νεζ. Ήταν ο τελευταίος από τους 29 Ινδιάνους Νάβαχο που υπηρέτησαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αναπτύσσοντας έναν κώδικα βασισμένο στην ινδιάνικη γλώσσα τους.
Η ιδέα ανήκε στον βετεράνο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, Φίλιπ Τζόνστον, ο οποίος μεγάλωσε με τον ιεραπόστολο πατέρα του σε καταυλισμό Ινδιάνων Νάβαχο. Ο Τζόνσον ήταν ένας από 30 ανθρώπους σε όλη την Αμερική που μιλούσαν τη γλώσσα των Ναβάχο, ενώ δεν ανήκαν στη φυλή. Σκέφτηκε ότι η σπανιότητα της γλώσσας την έκανε ιδανική για τη δημιουργία ενός κώδικα, που θα ξεγελούσε τις γερμανικές και ιαπωνικές δυνάμεις. Πράγματι, ο κώδικας σημείωσε τρομερή επιτυχία αφού οι Ιάπωνες άκουγαν τους διαλόγους, αλλά δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τίποτα από το περιεχόμενο.
Ο Τζόνσον δεν ήταν ο πρώτος που είχε την ιδέα να μετατρέψει μια ινδιάνικη γλώσσα σε στρατιωτικό κώδικα. To Σεπτέμβριο του 1918, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οι αμερικάνικες δυνάμεις χρησιμοποίησαν τη γλώσσα των Ινδιάνων Τσερόκι για να μεταφέρουν μηνύματα κατά τη διάρκεια μάχης.
Μία άλλη αμερικάνικη ομάδα είχε Ινδιάνους Τσοκτάου, που ανέπτυξαν έναν αντίστοιχο κώδικα. Η ομάδα που ξεχώρισε όμως, ήταν οι Ινδιάνοι Κομάντσι, που συμμετείχαν στην απόβαση της Νορμανδίας. Η χρήση ινδιάνικων κωδικών στις μάχες ήταν τόσο διαδεδομένη και ωφέλιμη, που έφτασε μέχρι και στα αυτιά του Αδόλφου Χίτλερ. Ο ηγέτης τους Τρίτου Ράιχ θορυβήθηκε από τη δράση των Ινδιάνων στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και αποφάσισε να προετοιμαστεί κατάλληλα όταν ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει τους Αμερικάνους.
Έστειλε Γερμανούς ανθρωπολόγους στην Αμερική για να μελετήσουν όλες τις διαλέκτους των Κομάντσι και να αποκωδικοποιήσουν τους κωδικούς. Όμως οι διάλεκτοι ήταν πολλές και φοβέρα περίπλοκες, με αποτέλεσμα οι ανθρωπολόγοι να επιστρέψουν με άδεια χέρια στη Γερμανία. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Αμερικάνοι χρησιμοποίησαν τον κώδικα των Κομάντσι, εκτός από τον κώδικα τον Νάβαχο.
Η κωδική ονομασία για το τανκ ήταν “χελώνα”, για το βομβαρδιστικό “αεροπλάνο που εγκυμονεί” και το όνομα για τον Χίτλερ ήταν “τρελός λευκός άντρας”. Παρόμοιες ήταν και οι ονομασίες που χρησιμοποιούσαν οι Ναβαχο, οι οποίες διαδόθηκαν σε μεγαλύτερη έκταση μέσα στο στράτευμα και πολλές χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα από πεζοναύτες. Η ομάδα των Νάβαχο που ανέπτυξε τον κώδικα αποτελούνταν αρχικά από 29 άντρες, αλλά μέχρι το 1945, έφτανε τους 400.
Διέπρεψαν στη μάχη του Ίβο Τζίμα, όπως δήλωσε και ο Στρατηγός Χάουαρντ Κόνορ, που τους διηύθυνε: “Αν δεν υπήρχαν οι Ναβάχο, οι πεζοναύτες δεν θα είχαν καταλάβει ποτέ το νησί Ιμποζίμα”. Το 2002, κυκλοφόρησε η ταινία με τον Νίκολας Κέιτζ, “Windtalkers”, στην οποία εξιστορούνταν οι περιπέτειες του Τσέστερ Νεζ και των συντρόφων του. Αποστολή του υπαξιωαμτικού Κέιτζ είναι να σκοτώσει τον Ινδιάνο, αν οι Ιάπωνες φθάσουν να τον αιχμαλωτίσουν, ώστε να μην μάθουν τον κώδικα….
