Έτσι εξάγονται οι πατέντες υποκλοπών από την Κύπρο

Φάνης Μακρίδης   

Αριθμός εγγράφων από υπηρεσίες της Δημοκρατίας στα οποία έχει πρόσβαση ο «Φ», δεν αφήνουν αμφιβολία για τα όσα καταγράψαμε.

Είναι ενδεικτικό έντυπο, το περιεχόμενο του οποίου κατέχουμε και συμπληρώθηκε για έκδοση άδειας από το υπουργείο Εμπορίου, προκειμένου να εξαχθεί προϊόν παρακολούθησης από εταιρεία ξένων συμφερόντων που δραστηριοποιείται στην Κύπρο.

Σ’ αυτό γίνεται πλήρης περιγραφή λογισμικού παρακολούθησης. Η τεχνολογία του παραπέμπει σε παρόμοιες δυνατότητες με εκείνες του βαν παρακολουθήσεων που απασχόλησε τις Αρχές από τον Νοέμβριο του 2019 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2022.

Στο έγγραφο που λήφθηκε πριν από λίγους μήνες από το υπουργείο Εμπορίου, το υπό εξαγωγή προϊόν «διπλής χρήσης», περιγράφεται λεπτομερώς, αφού γίνεται αναφορά σε «interception equipment». Η μετάφραση του όρου παραπέμπει σε «εξοπλισμό παρακολούθησης».

Η περιγραφή γίνεται ακόμη πιο αναλυτική, αφού στο έντυπο του υπουργείου Εμπορίου γίνεται λόγος για προϊόν που επιτυγχάνει την «εξαγωγή δεδομένων από χρήστη κινητού τηλεφώνου» (IMEI, IMSI, TMSI), μέσω συχνοτήτων.

Γίνεται, ακόμη, αναφορά σε προϊόν «διπλής χρήσης» (dual use), ενώ σε ό,τι αφορά τον σκοπό χρήσης του εν λόγω λογισμικού, σημειώνεται πως εξάγεται για σκοπούς επίδειξης (χρησιμοποιείται η λέξη «demo» για demonstration).

Πέραν από τις απαραίτητες άδειες από το υπουργείο Εμπορίου οι εταιρείες παραγωγής λογισμικών παρακολούθησης, πριν εξάγουν τα προϊόντα τους, λαμβάνουν και τις απαραίτητες άδειες από το Τμήμα Τελωνείων του υπουργείου Οικονομικών. Οι τελωνειακές Αρχές έχουν διευρυμένες αρμοδιότητες σε ό,τι αφορά τα είδη «διπλής χρήσης» στη βάση των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η μεθοδολογία

Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, σε πολλές περιπτώσεις τα εν λόγω προϊόντα υποκλοπών, εφόσον ληφθούν οι τυπικές άδειες εξαγωγής, εξάγονται στη βάση συγκεκριμένης μεθοδολογίας που έχει να κάνει με την τακτική των εταιρειών.

Πρώτα αποστέλλεται στη χώρα προορισμού το φυσικό υλικό του προϊόντος (hardware) μαζί με το λογισμικό (software). Σε μεταγενέστερο στάδιο ο παραλήπτης παραλαμβάνει το λεγόμενο «license key» (λογισμικό ενεργοποίησης) μέσω μιας απλής συσκευής αποθήκευσης δεδομένων (usb-memory stick).

Τρόπος λειτουργίας

Στην ουσία, η λειτουργία του εν λόγω λογισμικού θυμίζει την επίδειξη που είχε κάνει ο ιδρυτής της Intellexa, Ταλ Ντίλιαν, για λογαριασμό του Forbes. Θυμίζουμε ότι στο οπτικό υλικό που είχε μεταδοθεί στην ιστοσελίδα του αμερικανικού εντύπου, παρουσιαζόταν το μαύρο βαν σε δρόμο της Λάρνακας να παγιδεύει χρήστη κινητού τηλεφώνου σε ακτίνα 500 μέτρων για σκοπούς επίδειξης.

Άτομο με πραγματογνωμοσύνη στο οποίο θέσαμε υπόψη τις λεπτομέρειες για το προϊόν που περιγράφουμε στις πιο πάνω γραμμές, επιχείρησε να αποδώσει με απλούς όρους, τον τρόπο λειτουργίας του εν λόγω εξοπλισμού. Μας εξήγησε πως προφανώς μέσω κρυφών κεραιών που μπορεί να τοποθετηθούν είτε σε όχημα είτε ακόμα και σε drone, ο χρήστης τέτοιου εξοπλισμού παρεμβάλλεται με τις κεραίες εταιρειών κινητής τηλεφωνίας και μέσω συχνότητας αποκτά πρόσβαση στο τηλέφωνο του «στόχου».

«Με αυτό τον τρόπο μπορεί να ανοίξει κάμερα, μικρόφωνο, αλλά και να λάβει δεδομένα από το κινητό, όπως αρχεία με συνομιλίες και φωτογραφίες», πρόσθεσε, κι εξήγησε: «Το μειονέκτημα είναι ότι ο “στόχος” πρέπει να είναι σε εμβέλεια. Τα πλεονεκτήματα είναι ότι δεν αφήνει ίχνη στα κινητά που παρακολουθούνται, ούτε χρειάζεται να γίνει διαδικασία επιμόλυνσης μιας συσκευής, μέσω μηνύματος, όπως με άλλα λογισμικά».

«Θερμοκήπιο εταιρειών παρακολούθησης η Κύπρος» 

Στην Κύπρο υπάρχει μεγάλος αριθμός εταιρειών που εξάγουν τέτοιου είδους λογισμικά σε υπηρεσίες διαφόρων χωρών, όπως προκύπτει από έγγραφα του υπουργείου Εμπορίου και του Τμήματος Τελωνείων. Και μάλιστα εδώ κι αρκετά χρόνια. Άλλωστε η ίδια η NSO, γνωστή για το λογισμικό Pegasus, ακόμη και σε έκθεσή της τον Ιούλιο του 2021 ανέφερε ότι εξάγει προϊόντα από το Ισραήλ, την Κύπρο και τη Βουλγαρία.

Όπως, άλλωστε, γράψαμε και πρόσφατα η Αστυνομία είχε παραδεχθεί πως είχε δοθεί άδεια εξαγωγής λογισμικού στην ιδιοκτήτρια εταιρεία του van παρακολουθήσεων «WS WISPEAR SYSTEMS LTD». Ανακριτής ανέφερε ενώπιον δικαστηρίου ότι η εν λόγω επιχειρηματική οντότητα «έλαβε από την Κυπριακή Δημοκρατία, άδεια εξαγωγής «Interception Equipment designed for the extraction of voice or data, transmitted over the air interface» (Εξοπλισμού παρακολούθησης που σχεδιάστηκε για την εξαγωγή φωνής ή δεδομένων μέσω συχνότητας επικοινωνίας)». Άλλωστε, διεθνώς η Κύπρος έχει χαρακτηριστεί ως «θερμοκήπιο εταιρειών παρακολούθησης» (VICE, 21/8/2020).

Φιλελεύθερος