Ανεξάρτητα από την κλιματική κρίση, η Ελλάδα εξακολουθεί να πληρώνει ένα τεράστιο και διαχρονικό κόστος: την επιμονή των κυβερνήσεων να αφήνουν τις υποδομές της χώρας ανοχύρωτες, να επιτρέπουν έργα κατώτερα των προδιαγραφών και να αντιμετωπίζουν κάθε έντονο καιρικό φαινόμενο ως «έκτακτο», ενώ είναι πλέον απόλυτα προβλέψιμο.
Το προειδοποιητικό μήνυμα του 112 για έντονα φαινόμενα στην Αττική—«αποφύγετε τις μετακινήσεις, προσοχή σε υπόγειους χώρους»—έγινε πλέον ρουτίνα. Κάποιοι μιλούν για υπερβολή και κατάχρηση, άλλοι θυμούνται το τραύμα του Ματιού και θεωρούν κάθε προληπτικό μέτρο επιβεβλημένο. Όμως πίσω από αυτή τη συζήτηση κρύβεται το πραγματικό πρόβλημα: το χάος που προκαλείται στη χώρα με κάθε καταιγίδα, ακόμα και όταν δεν πρόκειται για ακραία φαινόμενα. Ένα χάος που αποκαλύπτει με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο τα όρια των υποδομών και την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να προστατεύσει τους πολίτες.
Το κρίσιμο ερώτημα, επομένως, δεν αλλάζει ποτέ:
Γιατί στην Ελλάδα διαλύονται τα πάντα με την πρώτη μπόρα;
Τα ρέματα – Το αρχικό αμάρτημα
Η αστικοποίηση χωρίς σχέδιο, η οποία επιτράπηκε και συνεχίστηκε επί δεκαετίες, οδήγησε σε μια Αττική πνιγμένη στο τσιμέντο. Τα ρέματα, φυσικοί αποδέκτες του νερού, μπαζώθηκαν συστηματικά. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα μειώθηκαν από 1.280 χιλιόμετρα σε 434 – μια κατακόρυφη μείωση 66%.
Και όταν κλείνεις τους δρόμους του νερού, το νερό δεν εξαφανίζεται. Επιστρέφει με ορμή και παρασύρει τα πάντα.
Ανύπαρκτες υποδομές
Πέρα από τα μπαζωμένα ρέματα, το μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων οφείλεται σε υποδομές που δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες. Η ανεπάρκεια αυτή έχει τέσσερις διαστάσεις, σύμφωνα με όσα έχουν δηλώσει ειδικοί κατά καιρούς σε παρελθόντα έντονα φυσικά φαινόμενα:
- Υποδομές περασμένων δεκαετιών, ασύμβατες με την εποχή της κλιματικής κρίσης.
Οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων δεν έχουν υλοποιήσει τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό, με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται με υποδομές που δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε σε μεσαίας έντασης φαινόμενα.
Έργα εκτός προδιαγραφών. - Παραμένει τραγικά συνηθισμένο να παραδίδονται έργα που δεν πληρούν ούτε καν τις παραδοσιακές τεχνικές προδιαγραφές. Το αποτέλεσμα φαίνεται στις οθόνες μας σε κάθε μπόρα.
- Κακοτεχνίες που δεν εμποδίζουν την παραλαβή έργων.
Το κράτος συχνά παραλαμβάνει έργα που δεν στέκουν στο πρώτο σοβαρό τεστ. Η έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου καταλήγει σε υποδομές που καταρρέουν όταν χρειάζονται περισσότερο. - Ανύπαρκτη συντήρηση.
Ακόμα και τα έργα που έγιναν σωστά, αχρηστεύονται λόγω εγκατάλειψης. Οι υποδομές δεν συντηρούνται συστηματικά, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζονται και τελικά να μην λειτουργούν. - Γιατί δεν γίνονται αντιπλημμυρικά έργα
Έμπειρα στελέχη της αυτοδιοίκησης επισημαίνουν ότι τα αντιπλημμυρικά έργα είναι μεγάλα, δύσκολα, ακριβά και συχνά δημιουργούν όχληση στις τοπικές κοινωνίες. Όταν ένας δήμος κλείνει έναν δρόμο για μήνες, οι αντιδράσεις είναι δεδομένες. Παράλληλα, όταν ένα έργο ολοκληρωθεί, συχνά δεν φαίνεται– και ο πολίτης δεν αποδίδει καμία «πίστωση» σε όσους το υλοποίησαν. Αποτέλεσμα; Οι δήμοι και οι κυβερνήσεις αποφεύγουν έργα που δεν προσφέρουν άμεση πολιτική ανταμοιβή, όσο σημαντικά κι αν είναι για την ασφάλεια των πολιτών.
Η χώρα δεν βυθίζεται λόγω «πρωτοφανών» φαινομένων. Βυθίζεται γιατί οι τελευταίες κυβερνήσεις επέλεξαν να αφήσουν τα αντιπλημμυρικά έργα στο περιθώριο, να ανεχτούν κακοτεχνίες, να μην συντηρήσουν υποδομές, να μην προχωρήσουν σε έναν σοβαρό, εθνικό σχεδιασμό θωράκισης.
Κάθε μπόρα, κάθε χιόνι, κάθε καταιγίδα είναι απλώς ο καθρέφτης μιας διαχρονικής πολιτικής αποτυχίας.
Και η χώρα θα συνεχίσει να πλημμυρίζει μέχρι η Πολιτεία αποφασίσει να αντιμετωπίσει τις υποδομές όχι ως κόστος, αλλά ως ζήτημα ζωής, ασφάλειας και αξιοπρέπειας για όλους τους πολίτες.
