Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΑΤΗ ΤΩΝ F35 – Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΑΠΑΚΙΑ ΠΟΥ ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ – ΕΚΘΕΣΗ «ΦΩΤΙΑ» ΤΟΥ ΚΟΓΚΡΕΣΟΥ ΞΕΓΥΜΝΩΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ 2 ΤΡΙΣ. ΔΟΛΑΡΙΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ

Θεωρείται το ακριβότερο και πιο αποτελεσματικό όπλο που παρήγαγαν οι ΗΠΑ με πολλά κράτη να το έχουν ήδη αγοράσει και άλλα τόσο –μεταξύ αυτών και η Ελλάδα- που το θέλουν στο οπλοστάσιό τους.  Ενώ λοιπόν οι Ευρωπαίοι και το NATO το ζητούν επίμονα λόγω Ρωσίας, πρόσφατη έκθεση του Κογκρέσου θα κάνει μελλοντικούς πελάτες να ξανασκεφτούν για το F-35.

Η μεγάλη φιλοδοξία στις ΗΠΑ ήταν να πουληθεί το F-35 -ένα εγχείρημα των 2 τρισ. δολ. (!)- σε σχεδόν 20 χώρες ανά τον κόσμο.

Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ανέθεσε συμβάσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δύο αμυντικούς αναδόχους Lockheed Martin και Pratt & Whitney, για να αναβαθμίσουν την κατασκευή του αεροσκάφους και του κινητήρα του, το περίφημο πρόγραμμα Block 4.

Δεν είναι ένα μόνο update, αλλά μια σειρά από νέες δυνατότητες που μπαίνουν σταδιακά με λογισμικό + νέο hardware (Tech Refresh-3, TR-3) και φέρνει ισχυρότερο κεντρικό επεξεργαστή, περισσότερη μνήμη και αναβαθμισμένες οθόνες,

Η πρόσφατη έκθεση όμως του Γραφείου Κυβερνητικής Λογοδοσίας (Government Accountability Office, GAO) περιγράφει αναλυτικά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις του προγράμματος με τους δύο αναδόχους να συνεχίζουν να παραδίδουν αεροσκάφη και κινητήρες με καθυστέρηση.

Για παράδειγμα, το 2024 η Lockheed παρέδωσε 110 αεροσκάφη. Όλα ήταν καθυστερημένα κατά μέσο όρο 238 ημέρες, έναντι 61 ημερών το 2023.

Ωστόσο, η πιο σημαντική παρατήρηση των επιθεωρητών είναι ότι «Το πρόγραμμα σχεδιάζει να μειώσει το εύρος του Block 4 ώστε να παραδίδει δυνατότητες στον μαχητή (πελάτες) με πιο προβλέψιμο ρυθμό απ’ ό,τι στο παρελθόν».

Στην πράξη σημαίνει πως μερικές από τις προγραμματισμένες δυνατότητες «κόβονται» ή μεταφέρονται αργότερα, προκειμένου να παραλάβουν οι πελάτες τα όπλα τους πιο σύντομα.

Το F-35 δεν είναι έτσι όπως το φαντάζονταν

Σύμφωνα όμως με τον Νταν Γκρέιζερ, διευθυντή προγράμματος του Κέντρου Στίμσον στις ΗΠΑ και βετεράνο των πολέμων σε Ιράκ και Αφγανιστάν οι υπεύθυνοι του προγράμματος παραιτούνται από προγραμματισμένες μαχητικές ικανότητες για τα αεροσκάφη.

Όπως αναφέρει ο ίδιος το Block 4 στην πραγματικόητα είναι ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2019 και παρουσιαζόταν ως η «φάση εκσυγχρονισμού» του προγράμματος. Στην πραγματικότητα, το Block 4 είναι απλώς συνέχεια της αρχικής διαδικασίας ανάπτυξης που ξεκίνησε πριν 24 χρόνια, δηλαδή από την αρχή.

«Οι υπεύθυνοι δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν τον βασικό σχεδιασμό του F-35 εντός του αρχικού προϋπολογισμού και χρονοδιαγράμματος» αναφέρει σε ανάλυσή του στο Responsible Statecraft. «Αντί να κάνουν αυτή τη ντροπιαστική παραδοχή και να ζητήσουν περισσότερο χρόνο και χρήματα από το Κογκρέσο, [ώστε να το ολοκληρώσουν] αξιωματούχοι του Πενταγώνου ισχυρίστηκαν ότι η αρχική ανάπτυξη είχε ολοκληρωθεί (δεν είχε) και ότι προχωρούσαν στον «εκσυγχρονισμό». Στην πράξη, απλώς μετονόμασαν ένα μέρος της αρχικής ανάπτυξης με μια φανταχτερή ετικέτα» λέει.

Έτσι, όταν οι υπεύθυνοι του προγράμματος λένε ότι σκοπεύουν να «μειώσουν το εύρος του Block 4», ουσιαστικά λένε ότι το F-35 δεν θα διαθέτει όλες τις μαχητικές δυνατότητες που υποτίθεται ότι θα αποτελούσαν μέρος του αρχικού σχεδιασμού.

Οι δυνατότητες που βρίσκονταν στην κορυφή του «εύρους» του Block 4 περιελάμβαναν ορισμένες σχετικές με ηλεκτρονικό πόλεμο, οπλικά συστήματα, επικοινωνίες και ναυτιλία.

«Αυτές οι κορυφαίες δυνατότητες ήταν εκείνες για τις οποίες –υποτίθεται- άξιζε να πληρώσει ακριβά ο αμερικανικός φορολογούμενος» σημειώνει ο Γκρέιζερ. Ο αμερικανικός λαός πληρώνει εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες ένα ασφάλιστρο για να αναπτυχθεί και να κατασκευαστεί το πιο εξελιγμένο μαχητικό κρούσης στην ιστορία» για το οποίο Αμερικανοί αξιωματούχοι έλεγαν ότι το χρειάζονταν με όλες τις προγραμματισμένες δυνατότητές του για να «διατηρήσουν ποιοτικό τεχνολογικό πλεονέκτημα έναντι πιθανών αντιπάλων».

Απέτυχε το εγχείρημα

Αλλά για τον ειδικό, η παραδοχή ότι το πρόγραμμα δεν μπορεί να παραδώσει τα αεροσκάφη που υποσχέθηκε ισοδυναμεί ουσιαστικά με παραδοχή ότι ολόκληρο το εγχείρημα είναι αποτυχία.

Οι συνέπειες μπορεί να είναι βαθιές, πέρα από τα χρήματα που σπαταλήθηκαν το τελευταίο τέταρτο του αιώνα. Δεκαεννέα χώρες είτε ήδη επιχειρούν με F-35 είτε πρόκειται σύντομα να τα επιχειρούν, αφού τα αγόρασαν από τις ΗΠΑ.

Αρκετές, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία και η Ιταλία, συμμετείχαν στο πρόγραμμα πολύ πριν η Lockheed Martin κερδίσει το συμβόλαιο ανάπτυξης του F-35.

«Οι χώρες αυτές επένδυσαν σημαντικά, με την προσδοκία ότι θα παραλάμβαναν το πιο ικανό μαχητικό στην ιστορία. Όλες έχουν δει τα κόστη τους να αυξάνονται με τα χρόνια και τώρα διαπιστώνουν ότι τα αεροσκάφη δεν θα ανταποκριθούν ποτέ στο αφήγημα» τονίζει.

Διπλωματικές προεκτάσεις

Έτσι, πέρα από στρατιωτική αποτυχία, το F-35 ενδέχεται να αποδειχθεί και διπλωματική αποτυχία, προσθέτει ο Γκρέιζερ. Οι υποστηρικτές του F-35 στις ΗΠΑ πούλησαν το αεροσκάφος σε ηγέτες αυτών των χωρών με περίτεχνες παρουσιάσεις των μαχητικών ικανοτήτων που σχεδίαζαν να παραδώσουν. Υπήρξαν επίσης πρώιμες υποσχέσεις για «προσιτότητα» του προγράμματος, οι οποίες σήμερα φαίνονται κωμικές. Την επόμενη φορά που ένας Αμερικανός θα επιχειρήσει να πουλήσει στο εξωτερικό ένα «μεταμορφωτικό» οπλικό σύστημα, δεν θα πρέπει να εκπλαγεί αν ο υποψήφιος πελάτης επιδείξει σκεπτικισμό. Οι πελάτες του F-35 πλήρωσαν μια περιουσία πάνω από την αρχική τιμή και έλαβαν μόνο ένα κλάσμα όσων υποσχέθηκαν. Οι ΗΠΑ ίσως διαπιστώσουν ότι η αγορά για εξαγωγές όπλων συρρικνώνεται τα προσεχή χρόνια.

Όλα σε ένα δεν γίνεται

Ίσως το σημαντικότερο είναι που παρατηρεί ο Νταν Γκρέιζερ είναι ότι το F-35 δεν ήταν ποτέ δυνατό να φανεί αντάξιο των προσδοκιών, γιατί η ίδια του η σύλληψη ήταν βαθιά ελαττωματική.

«Το να προσπαθείς να φτιάξεις ένα αεροσκάφος που θα καλύπτει πολλαπλούς ρόλους και θα ικανοποιεί τις ανάγκες ακόμη και ενός μόνο κλάδου των ενόπλων δυνάμεων είναι εξαιρετικά ριψοκίνδυνο» λέει.

«Όταν επιχειρείς να φτιάξεις ένα και μοναδικό αεροσκάφος που θα καλύπτει πολλαπλές ανάγκες τουλάχιστον 15 διαφορετικών στρατών, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως παγκόσμιο πρόγραμμα «δημιουργίας θέσεων εργασίας» και ως πολιτικός πελατειακός μηχανισμός, καταλήγεις με ένα βάρος 2 τρισ. δολαρίων κρεμασμένο στον λαιμό σου» καταλήγει με απογοήτευση ο πρόεδρος του Κέντρου Στίμσον.