Παραφιλολογία και συζητήσεις για τα αίτια πίσω από την ακύρωση της συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζεπ Ταγιπ Ερντογάν που είχε προγραμματιστεί για τις 21:00 (ώρα Ελλάδος) το βράδυ της Τρίτης προκλήθηκαν από την ανακοίνωση για μη πραγματοποίηση του τετ-α-τετ του πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο.
Τα Μέσα Ενημέρωσης, σχεδόν αταβιστικά, προσπαθούσαν να εντοπίσουν ποιος ευθύνεται για την ακύρωση της συνάντησης που είχε ανακοινωθεί από την προηγούμενη Παρασκευή από ελληνικής πλευράς.
Στο άτυπο «blame game» για το «τις πταίει» συμπεριλήφθηκαν σχεδόν τα πάντα: Ήταν πράγματι η συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τους ηγέτες οκτώ μουσουλμανικών και αραβικών χωρών για το θέμα της Γάζας η αφορμή να μην γίνει το ραντεβού Μητσοτάκη-Ερντογάν, όπως αναφερόταν στην αρχική ανακοίνωση του πρωθυπουργού της Ελλάδος; Συνέβη κάτι παρασκηνιακά στη Νέα Υόρκη μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών; Μήπως σε διπλωματικό επίπεδο όπου πραγματοποιούνται οι άτυπες διεργασίες για τον καθορισμό της ατζέντας των συζητήσεων μεταξύ δύο αρχηγών κρατών (ή κυβερνήσεων) υπήρξε κάποιο πρόβλημα ή ασυμφωνία για τα θέματα που επρόκειτο να τεθούν και προτιμήθηκε η ακύρωση της συνάντησης;
Ποια ημέρα και τι ώρα είχε ανακοινωθεί από τον Λευκό Οίκο η συνάντηση Τραμπ με Τουρκία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτο, Ιορδανία, Ινδονησία και Πακιστάν -όπου μάλιστα ο Ταγίπ Ερντογάν καθόταν εκ δεξιών του Αμερικανού προέδρου σε έναν ισχυρό συμβολισμό προς τον μουσουλμανικό κόσμο;
Ενοχλήθηκε πράγματι η τουρκική προεδρία από την ανακοίνωση της συνάντησης με τον Κυριάκο Μητσοτάκη από το Μέγαρο Μαξίμου προτού δημοσιοποιηθεί ο χρόνος του τετ-α-τετ από την Άγκυρα σε μια ιδιότυπη κρίση… μεγαλείου -δεδομένου ότι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες απαιτούν από τις κυβερνήσεις των χωρών με τους ηγέτες των οποίων συναντάται ο εκάστοτε Αμερικανός πρόεδρος να μην ανακοινώνουν τις συναντήσεις των αρχηγών του κράτους (ή της κυβέρνησης) με τον Ντόναλντ Τραμπ (εν προκειμένω) προτού εκδοθεί σχετικό δελτίο Τύπου από τον Λευκό Οίκο;
Στα δημοσιογραφικά γραφεία τα ερωτήματα ετίθεντο καταιγιστικά. Τα τηλεφωνήματα προς τους στενούς συνεργάτες του πρωθυπουργού και τα μέλη της ελληνικής διπλωματικής αποστολής συνεχή, παράλληλα με την αναζήτηση για τις ώρες που πραγματοποιήθηκαν η συνάντηση Ερντογάν με τον πρόεδρο της Λιβύης αλ Μάνφι (παλαιό γνώριμο της Ελλάδος αφού είχε διατελέσει πρεσβευτής της Αραβικής Δημοκρατίας της Λιβύης στην Αθήνα μέχρι την απέλασή του όταν ο Νίκος Δένδιας ήταν υπουργός Εξωτερικών) και η πολυμερής συνάντηση για τη Γάζα που συγκάλεσε ο Ντόναλντ Τραμπ για να προωθήσει το όραμά του για την Παλαιστινιακή Ριβιέρα αναζητώντας παραλλήλως πρόθυμους μεταξύ των αραβικών και μουσουλμανικών χωρών για την μετεγκατάσταση των περίπου 2 εκατομμυρίων εκτοπισμένων Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην πραγματικότητα ποτέ δεν είναι ευθύγραμμες. Ακόμη και σε περιόδους που ο επιδιωκόμενος στόχος στις δύο πρωτεύουσες είναι τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο, κάθε τόσο όλο και κάτι συμβαίνει που διαταράσσει τη φαινομενική ηρεμία. Είτε πρόκειται για dogfights ανοιχτά της Ρόδου και είσοδο οπλισμένων τουρκικών F-16 έπειτα από 30 μήνες αποχής από παραβατικά περιστατικά στο FIR Αθηνών και τον ελληνικό εναέριο χώρο, είτε για την εκτός ορίων δραστηριότητα τουρκικών αλιευτικών στην ελληνική χωρική θάλασσα όπου το ψάρεμα επιτρέπεται μόνο σε ελληνικά αλιευτικά, είτε η πρόθεση σφετερισμού των θαλασσίων ζωνών ανοιχτά της Κρήτης όπου η Ελλάδα είχε αδιαμφισβήτητα και πρόδηλα κυριαρχικά δικαιώματα, είτε για προκλητικές δηλώσεις από τον επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν, είτε για προσπάθεια επανασυγκόλλησης της Τουρκίας με την Αίγυπτο, η γειτονική χώρα ποτέ δεν μένει με αυτό που θα λέγαμε στην καθομιλουμένη «σταυρωμένα τα χέρια».
Η συνάντηση της Νέας Υόρκης μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον. Οχι μόνο διότι ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε προαναγγείλει ότι θα θέσει το ζήτημα του τουρκικού casus belli εναντίον της Ελλάδας εξηγώντας στον Ερντογάν ότι προκειμένου να συναινέσει η Αθήνα στην συμμετοχή της Άγκυρας στο κολοσσιαίο project της ΕΕ με την κωδική ονομασία «Safe» και διακηρυγμένο στόχο των επανεξοπλισμό των 27 χωρών του μπλοκ με σύγχρονα οπλικά συστήματα θα πρέπει το τουρκικό κοινοβούλιο να άρει την επικρεμάμενη απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας αλλά και επειδή η ανακοινωθείσα συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας εκκρεμεί για μήνες αφού για κάποιον αδιόρατο λόγο οι δύο πλευρές δεν μπορούν να εντοπίσουν κοινά αποδεκτές ημερομηνίες για την πραγματοποίηση του forum που έχει ανακοινωθεί ότι θα γίνει στην Τουρκία (πραγματοποιείται εκ περιτροπής σε κάθε χώρα).
Και σε όλα αυτά, προκειμένου η δυσκολία του παζλ των ελληνοτουρκικών να γίνει ακόμη μεγαλύτερη, έρχεται να προστεθεί και το ακανθώδες ζήτημα του υποβρύχιου καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος – Κύπρου όπως επίσης και οι αναμενόμενες ερευνητικές εργασίες για τον εντοπισμό πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων ανοιχτά της Κρήτης.
Η αρχική ανακοίνωση από το ελληνικό πρωθυπουργικό γραφείο το μεσημέρι της Τρίτης ήταν ότι «η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα πραγματοποιηθεί κατόπιν αιτήματος της τουρκικής πλευράς, λόγω της συμμετοχής του Τούρκου Προέδρου σε συνάντηση ηγετών αραβικών και μουσουλμανικών χωρών που διοργανώνει την Τρίτη (σ.σ. χθες) στη Νέα Υόρκη ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ».
Η συνάντηση Τραμπ με εκπροσώπους 8 μουσουλμανικών και αραβικών χωρών
Ωστόσο η δικαιολογία αυτή των Τούρκων είχε… κοντά ποδάρια. Κι αυτό επειδή η συγκεκριμένη διάσκεψη τελικά ξεκίνησε μιάμιση ώρα μετά τον προγραμματισμένο χρόνο έναρξής της, δηλαδή στις 23:00 το βράδυ (ώρα Ελλάδος) αντί για τις 21:30 αποδεικνύοντας πόσο προσχηματική ήταν η δικαιολογία των Τούρκων. Επίσης πληροφορίες αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη συνάντηση με τους μουσουλμάνους ηγέτες είχε ήδη προγραμματιστεί από την Κυριακή, δηλαδή δύο ημέρες πριν από το συμφωνημένο τετ-α-τετ του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο.
Επιπλέον όπως αποδεικνύεται κι από τις αναρτήσεις τουρκικών φορέων το χρονικό διάστημα που ήταν προγραμματισμένη η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, ο Τούρκος πρόεδρος συνάντησε τον πρόεδρο της Λιβύης.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συναντήθηκε με τον επικεφαλής Μοχάμαντ Αλ-Μάνφι του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης στο «σπίτι της Τουρκίας» που επρόκειτο να φιλοξενήσει τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν περίπου στις 21:00 ώρα Ελλάδος, την ίδια ώρα δηλαδή που είχε κανονιστεί και συμφωνηθεί να γίνουν οι συνομιλίες με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Αυτή την ώρα είναι δύσκολο να υπάρχει βεβαιότητα αν η συνάντηση Τραμπ με Ερντογάν και άλλους 7 ηγέτες από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες για τη Γάζα μετακίνησε τον χρόνο πραγματοποίησης άλλων ραντεβού του προέδρου της Τουρκίας, είναι ωστόσο γεγονός ότι ο «σουλτάνος» προτίμησε το ραντεβού με τον υπάκουο και πιστό ακόλουθο της Τουρκίας αλ Μάνφι από το τετ-α-τετ με τον δύσκολο και πολλές φορές απρόβλεπτο για τους Τούρκους Κυριάκο Μητσοτάκη.
Στη συνάντηση Ερντογάν – αλ Μάνφι συζητήθηκαν οι σχέσεις Τουρκίας-Λιβύης καθώς και… περιφερειακά θέματα. Εκφράζοντας τον στόχο της Τουρκίας να εξασφαλίσει διαρκή σταθερότητα, ασφάλεια και ενότητα στη Λιβύη, ο Ερντογάν σημείωσε ότι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη Λιβύη στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, στις συνομιλίες Ερντογάν – αλ Μάνφι υπήρξε σαφής αναφορά στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε περαιτέρω ότι οι προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της Τουρκίας και της Λιβύης στην Ανατολική Μεσόγειο και για την προώθηση της συνεργασίας θα συνεχίσουν να εντείνονται. Αναφορά που συνιστά ξεκάθαρο μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο – όπως το αντιλαμβάνονται η Άγκυρα και η Τρίπολη- θα συνεχίσει να ισχύει και να λειτουργεί σαν πυρήνας δημιουργίας εξελίξεων.
Προς οριστική ακύρωση η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν
Σε κάθε περίπτωση στον «αέρα» είναι όπως όλα δείχνουν η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η Αθήνα υπογραμμίζει ότι η συνάντηση Μητσοτάκη–Ερντογάν στη Νέα Υόρκη ήταν κανονισμένη και ανακοινωμένη, ωστόσο παραμένει αβέβαιο αν θα γίνει λόγω του φορτωμένου προγράμματος του πρωθυπουργού.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά επιμένει στη διατήρηση ανοιχτών διαύλων με την Άγκυρα.
Ανώτατη κυβερνητική πηγή από τη Νέα Υόρκη που απηχεί ευθέως τις απόψεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, απάντησε στην αναφορά τουρκικού δημοσιεύματος της Milliyet ότι «η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο ακυρώθηκε, καθώς η ελληνική πλευρά παραβίασε τη συμφωνία και ανακοίνωσε τη συνάντηση».
Συγκεκριμένα, η ανώτατη κυβερνητική πηγή, ξεκαθαρίζοντας το τοπίο, ανέφερε πως «κατά την οργάνωση της συνάντησης, η δική μας πλευρά ήταν σαφής. Εμείς πάντα προαναγγέλλουμε τις συναντήσεις μας, η Τουρκία συνήθως δεν τις προαναγγέλλει. Το ραντεβού ήταν απολύτως κανονισμένο, ήταν συμφωνημένο και εμείς ανακοινώσαμε τη συνάντηση στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Από εκεί και πέρα, δεν ξέρω αν τελικά θα γίνει η συνάντηση. Το βλέπω πολύ δύσκολο αυτή τη στιγμή, με βάση και το πρόγραμμα του Πρωθυπουργού, το οποίο είναι εξαιρετικά βαρύ αύριο (την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου). Αλλά κι αν δεν γίνει, θα υπάρξει ευκαιρία να τα πουν οι δύο ηγέτες κάποια άλλη στιγμή. Εξάλλου, ο πρωθυπουργός έχει ήδη συναντηθεί επτά φορές με τον πρόεδρο Ερντογάν και πάντα εμείς επιδιώκουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας».
