Ο πρόεδρος Τραμπ επιμένει ότι οι αμερικανικές επιδρομές «εξαφάνισαν» το πρόγραμμα πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν αυτό το καλοκαίρι, περιφερειακοί αξιωματούχοι και αναλυτές όμως δεν είναι τόσο βέβαιοι και προειδοποιούν ότι ένας νέος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν είναι μόνο θέμα χρόνου.
Η συμφωνία του 2015 που είχε ως στόχο τον περιορισμό του πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν έληξε τον περασμένο μήνα. Οι αυστηρές κυρώσεις κατά του Ιράν έχουν αποκατασταθεί. Οι διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό του πρόγραμμα φαίνεται να έχουν λήξει, τουλάχιστον προς το παρόν. Και το απόθεμα ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού του Ιράν, αρκετό για την κατασκευή 11 πυρηνικών όπλων, είτε είναι θαμμένο κάτω από τα ερείπια, όπως ισχυρίζεται το Ιράν, είτε έχει μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος, όπως πιστεύουν Ισραηλινοί αξιωματούχοι.
Το Ιράν φαίνεται επίσης να συνεχίζει να εργάζεται σε μια νέα εγκατάσταση εμπλουτισμού γνωστή ως Pickaxe Mountain. Έχει αρνηθεί σε διεθνείς επιθεωρητές να έχουν πρόσβαση σε αυτήν την εγκατάσταση ή σε οποιεσδήποτε άλλες ύποπτες πυρηνικές εγκαταστάσεις εκτός από αυτές που έχουν ήδη δηλωθεί. Το αποτέλεσμα είναι ένα επικίνδυνο αδιέξοδο, χωρίς διαπραγματεύσεις, χωρίς βεβαιότητα σχετικά με τα αποθέματα του Ιράν, χωρίς ανεξάρτητη εποπτεία. Και πολλοί στον Κόλπο πιστεύουν ότι αυτό καθιστά μια ακόμη ισραηλινή επίθεση στο Ιράν σχεδόν αναπόφευκτη, δεδομένης της μακροχρόνιας άποψης των Ισραηλινών αξιωματούχων ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί υπαρξιακή απειλή.
«Το Ιράν διπλασιάζει την προετοιμασία του για τον επόμενο γύρο»
Το Ιράν είναι πιθανό να απαντήσει σε οποιαδήποτε ισραηλινή επίθεση με πολύ λιγότερο συγκρατημένο τρόπο από ό,τι τον Ιούνιο, δήλωσε ο Aλί Βαέζ, διευθυντής του έργου για το Ιράν στην Διεθνή Ομάδα Κρίσεων. Ιρανοί αξιωματούχοι του έχουν πει ότι τα εργοστάσια πυραύλων λειτουργούν 24 ώρες την ημέρα, λέει και αν υπάρξει ένας άλλος πόλεμος, «ελπίζουν να εκτοξεύσουν 2.000 πυραύλους ταυτόχρονα για να κατακλύσουν την ισραηλινή άμυνα, όχι 500 σε 12 ημέρες» όπως έκαναν τον Ιούνιο. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι μια νέα επίθεση είναι επικείμενη. Αλλά «το Ισραήλ αισθάνεται ότι η δουλειά είναι ημιτελής και δεν βλέπει κανένα λόγο να μην επαναλάβει τη σύγκρουση, επομένως το Ιράν διπλασιάζει την προετοιμασία του για τον επόμενο γύρο», είπε.
Το Ιράν είναι πιο απομονωμένο από τη Δύση από ό,τι ήταν εδώ και δεκαετίες. Αραβικές περιφερειακές δυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ενισχύσει την επιρροή τους στην Ουάσινγκτον και τον Τραμπ, εν μέρει μέσω οικονομικών δεσμών και εν μέρει μέσω της προθυμίας τους να συνεργαστούν με τις ΗΠΑ για να προσπαθήσουν να βρουν μια βιώσιμη λύση στον πόλεμο της Γάζας. Ο νέος πρόεδρος της Συρίας κατευθύνεται στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα για να ζητήσει αμερικανική υποστήριξη. Η Συρία ήταν στρατηγικός σύμμαχος του Ιράν υπό την κυβέρνηση Άσαντ, η οποία κατέρρευσε πέρυσι.
Ταυτόχρονα, αυτές οι περιφερειακές δυνάμεις εργάζονται για να διατηρήσουν τις δικές τους σχέσεις με το Ιράν, δήλωσε η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Chatham House. Δεν θέλουν έναν ακόμη περιφερειακό πόλεμο και σέβονται την ικανότητα του Ιράν, όσο αποδυναμωμένο κι αν είναι, να δημιουργεί αστάθεια μέσω των δικών του στρατιωτικών δυνάμεων και μέσω πληρεξουσίων στον Λίβανο, το Ιράκ, την Υεμένη, τον Περσικό Κόλπο και αλλού, είπε.
«Το Ιράν είναι πιο αδύναμο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, αλλά όχι τόσο αδύναμο ώστε να είναι μη υπολογίσιμο», δήλωσε η Σούζαν Μαλόνι, ειδικός σε θέματα Ιράν και διευθύντρια του προγράμματος εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Μπρούκινγκς. «Ένα ασθενέστερο Ιράν είναι πιο εύκολο για τα κράτη του Κόλπου να εμπλακούν και να το κρατήσουν κοντά τους, επειδή το Ιράν, μέσα στην απελπισία του, θα μπορούσε να γίνει πιο επικίνδυνο».
Γιατί οι Ισραηλινοί σκοπεύουν να χτυπήσουν ξανά
Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει από τον Ιούνιο ότι είναι έτοιμοι να επιτεθούν ξανά στο Ιράν εάν πλησιάσει στην παραγωγή πυρηνικών όπλων, μια πρόθεση που το Ιράν αρνείται πάντα. Οι Ισραηλινοί αναγνωρίζουν ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει υποβαθμιστεί αλλά δεν έχει καταστραφεί, εν μέρει επειδή ο Τραμπ σταμάτησε τον πόλεμο του Ιουνίου νωρίτερα από ό,τι ήθελε το Ισραήλ.
«Το Ισραήλ θέλει να διασφαλίσει ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα περιοριστεί και δεν θα το πετύχει μέσω διαπραγματεύσεων, επομένως υποψιάζομαι ότι οι Ισραηλινοί σκοπεύουν να χτυπήσουν ξανά», δήλωσε ο HA Hellyer, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Αμερικανικής Προόδου στην Ουάσινγκτον και στο Βασιλικό Ινστιτούτο Ενωμένων Υπηρεσιών του Λονδίνου.
«Οι Ιρανοί ανοικοδομούνται, αλλά μόλις περάσουν ένα συγκεκριμένο όριο, το Ισραήλ θα επιτεθεί ξανά».Τα αραβικά κράτη είναι επίσης πρόθυμα να συνεργαστούν με τον Τραμπ για να διασφαλίσουν ορισμένους περιορισμούς στο Ισραήλ, το οποίο έχει φιλοδοξίες να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας μετά την καταστροφή της Γάζας, της Χαμάς και της Χεζμπολάχ και την πρόκληση ζημιάς στο Ιράν. Άραβες αξιωματούχοι ενθαρρύνουν νέες πυρηνικές συνομιλίες μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά προς το παρόν με μικρή αισιοδοξία.
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε την Τρίτη ότι η αμερικανική εχθρότητα προς το Ιράν είναι βαθιά ριζωμένη. «Η αλαζονική φύση της Αμερικής δεν δέχεται τίποτα άλλο παρά την παράδοση», είπε σε ομιλία του για την επέτειο της κατάληψης της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη στις 4 Νοεμβρίου του 1979. Τα σχόλιά του φάνηκαν να έχουν ως στόχο να μπλοκάρουν οποιεσδήποτε νέες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγκτσί, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον είχε προτείνει «απαράδεκτους και αδύνατους όρους», συμπεριλαμβανομένων άμεσων συνομιλιών και πλήρους, επαληθεύσιμου τερματισμού του εμπλουτισμού ουρανίου από το Ιράν.
Απέρριψε εκ νέου τις άμεσες συνομιλίες και τον τερματισμό του εμπλουτισμού. Ωστόσο, επανέλαβε ότι το Ιράν παραμένει ανοιχτό σε έμμεσες συνομιλίες υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την εγγύηση μη περαιτέρω στρατιωτικών επιθέσεων ή οικονομικών πιέσεων και αποζημίωση για τις ζημιές από τον πόλεμο, απαιτήσεις που η Ουάσινγκτον δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί. Μιλώντας στο Al Jazeera, ο Αραγκτσί προειδοποίησε επίσης το Ισραήλ για «τρομερές συνέπειες» από οποιαδήποτε μελλοντική επίθεση.
Κι ενώ εντείνεται το διπλωματικό αδιέξοδο, βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση στο Ιράν σχετικά με το πώς να προχωρήσει, με λίγες καλές επιλογές, λένε οι αναλυτές. Ορισμένοι Ιρανοί αξιωματούχοι θέλουν να συμβιβαστούν και να κάνουν συμφωνία με τον Τραμπ. Υποστηρίζουν ότι το Ιράν δεν μπορεί καν να κρατήσει τα φώτα αναμμένα και ότι η περαιτέρω αντίσταση είναι προς όφελος του Ισραήλ και θα μπορούσε να διαλύσει την ιρανική κυβέρνηση δεδομένης της πίεσης από τα κάτω. Άλλοι τάσσονται υπέρ της αντιπαράθεσης, πιστεύοντας ότι είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουν τον Τραμπ, ο οποίος αποσύρθηκε από την πυρηνική συμφωνία του 2015 και εξόργισε για άλλη μια φορά το Ιράν βομβαρδίζοντάς το για να βοηθήσει το Ισραήλ εν μέσω μιας ακόμη σειράς πυρηνικών διαπραγματεύσεων.
Αλλά και τα δύο στρατόπεδα θεωρούν αναπόφευκτο έναν ακόμη γύρο αντιπαράθεσης με το Ισραήλ, είπε. Έτσι, η χώρα διπλασιάζει την προετοιμασία της για τον επόμενο γύρο και θέλει να δημιουργήσει μια νέα ισορροπία που θα εξαλείψει το αίσθημα ιρανικής αδυναμίας. Ο Ραφαέλ Γκρόσι, διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα ότι ο οργανισμός πιστεύει ότι το μεγαλύτερο μέρος του αποθέματος ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού του Ιράν επέζησε του πολέμου, αλλά ότι η κατάστασή του είναι ασαφής χωρίς επιθεωρήσεις. Εκτίμησε ότι το Ιράν έχει περίπου 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%, το οποίο είναι κοντά στην ποιότητα όπλων.
Αυτή τη στιγμή, τα αραβικά έθνη της περιοχής επικεντρώνονται στη Γάζα. Ενώ ένα πυρηνικό Ιράν προκαλεί ανησυχία, οι Σαουδάραβες προσπαθούν να ενισχύσουν την ασφάλειά τους με μια συνθήκη αμοιβαίας άμυνας με το Πακιστάν , η οποία υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο, και ελπίζουν σε εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, όπως αυτές που έλαβε το Κατάρ μετά τον βομβαρδισμό των ηγετών της Χαμάς εκεί από το Ισραήλ, προκαλώντας την οργή του Τραμπ.Υπάρχουν αποχρώσεις στις περιφερειακές θέσεις, υποστήριξε η Βακίλ. Η αντίληψη της ιρανικής αδυναμίας και υποχώρησης μεταφράζεται σε μια ευκαιρία να πειστεί η Τεχεράνη να αποσυρθεί από την υποστήριξη προς τους αντιπροσώπους της με πιο επίσημο τρόπο. Τα κράτη του Κόλπου σκέφτονται μακροπρόθεσμα, είπε. «Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για περισσότερους συμβιβασμούς με το Ιράν, το οποίο είναι πιο αδύναμο και πιο απομονωμένο», είπε. «Και υπάρχει ανησυχία ότι σε έναν ακόμη γύρο του πολέμου Ιράν-Ισραήλ, το Ιράν θα είναι λιγότερο συγκρατημένο».
