Το εγκεφαλικό επεισόδιο παραμένει μία από τις σοβαρότερες αιτίες αναπηρίας παγκοσμίως και, παρά την παλιά αντίληψη ότι αφορά κυρίως ηλικιωμένους, πλήττει ολοένα και συχνότερα νεότερους ανθρώπους. Οι συνέπειες είναι συχνά καταστροφικές, επηρεάζοντας την εργασία, την οικογενειακή ζωή και την ψυχική υγεία των ασθενών.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εικόνα στις γυναίκες, οι οποίες εμφανίζουν περισσότερα περιστατικά από τους άνδρες και συχνά βιώνουν δυσκολότερη ανάρρωση. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι ετήσιες περιπτώσεις σε γυναίκες ξεπερνούν αυτές των ανδρών κατά δεκάδες χιλιάδες—aπόκλιση που δεν εξηγείται μόνο από το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το γυναικείο σώμα επηρεάζεται από ένα πολύπλοκο σύνολο ορμονικών και βιολογικών παραγόντων που μεταβάλλουν τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού σε διαφορετικές φάσεις της ζωής. Η εγκυμοσύνη αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: η καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα λειτουργούν σε «υψηλές στροφές», η πίεση μπορεί να αυξηθεί επικίνδυνα και καταστάσεις όπως η προεκλαμψία ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβες σε ζωτικά όργανα και στα αγγεία του εγκεφάλου.
Παράλληλα, ορισμένα είδη ορμονικής αντισύλληψης –ιδιαίτερα εκείνα που συνδυάζουν οιστρογόνα και προγεστερόνη– αυξάνουν την πιθανότητα θρόμβωσης και υψηλής αρτηριακής πίεσης. Ο κίνδυνος εντείνεται σε γυναίκες άνω των 35 ετών, καπνίστριες ή σε όσες υποφέρουν από ημικρανίες με αύρα. Αντίθετα, οι μέθοδοι που περιέχουν αποκλειστικά προγεστερόνη θεωρούνται ασφαλέστερες στο συγκεκριμένο πλαίσιο.
Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα ακόμα κρίσιμο σημείο. Με τη μείωση των οιστρογόνων, τα αγγεία χάνουν μέρος της ελαστικότητάς τους και η χοληστερόλη τείνει να αυξάνεται, στοιχεία που ευνοούν την εμφάνιση αγγειακών βλαβών. Αν και η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης βοηθά σημαντικά στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, μπορεί –σε ορισμένες περιπτώσεις και ηλικιακές ομάδες– να προσθέσει έναν μικρό βαθμό κινδύνου.
Προστίθενται επίσης παράγοντες όπως οι ημικρανίες με αύρα, οι οποίες είναι συχνότερες στις γυναίκες και συνδέονται με προσωρινές διαταραχές της ροής αίματος στον εγκέφαλο, καθώς και αυτοάνοσα νοσήματα που προκαλούν χρόνιες φλεγμονές και σταδιακή βλάβη των αγγείων.
Ένα εξίσου σοβαρό ζήτημα είναι η καθυστέρηση στη διάγνωση. Πολλές γυναίκες εμφανίζουν άτυπα συμπτώματα –όπως σύγχυση, ναυτία ή έντονη κόπωση– τα οποία συχνά παρερμηνεύονται, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος για θεραπεία.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η μείωση του κινδύνου απαιτεί στοχευμένη πρόληψη και καλύτερη ενημέρωση. Επιπλέον, η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην κλινική έρευνα είναι απαραίτητη, ώστε οι θεραπείες και οι οδηγίες να ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες τους.
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η σωστή παρακολούθηση σε κάθε στάδιο της ζωής και η βελτίωση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη μπορούν να σώσουν ζωές και να μειώσουν σημαντικά τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του εγκεφαλικού στις γυναίκες.
