Η Κρήτη βρίσκεται σε οριακό σημείο όσον αφορά τα υδατικά της αποθέματα, με τη λειψυδρία να αναγκάζει το νησί να αντιμετωπίσει κρίσιμες αποφάσεις για τη διαχείριση του νερού. Τα φράγματα στην ανατολική Κρήτη αδειάζουν, με τις ποσότητες του φράγματος Αποσελέμη να επαρκούν μόνο μέχρι τον Φεβρουάριο. Οι προβλέψεις για τη συνέχιση της ξηρασίας παραμένουν ανησυχητικές, και το θέμα αναμένεται να βρεθεί σήμερα στο επίκεντρο τηλεδιάσκεψης στην Κρήτη, με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων φορέων, οι οποίοι θα εξετάσουν τη διαχείριση της ξηρασίας σε επίπεδο λεκανών απορροής.
Προβλέπεται η δημοπράτηση κομβικών έργων στο Λασίθι, για την υδροδότηση των τουριστικών περιοχών από το φράγμα Αποσελέμη, ενώ ολοκληρώνονται σύντομα οι εργασίες για την εγκατάσταση υδροστροβίλου που θα μειώσει το ενεργειακό κόστος του διυλιστηρίου. Η Κρήτη συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρή ξηρασία, καθώς το βαθύτερο στρώμα του υπεδάφους σε βάθος 28 έως 100 εκατοστά παραμένει σε καθεστώς ήπιας έως έντονης ξηρασίας, σε αντίθεση με περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας όπου παρατηρείται πλεόνασμα υγρασίας. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει άμεσα τη γεωργία, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και την ανθεκτικότητα του νησιού απέναντι στις κλιματικές μεταβολές.
Στο φράγμα Αποσελέμη παραμένουν μόλις 1.800.000 κυβικά μέτρα νερού, εκ των οποίων μόνο τα μισά θεωρούνται διαθέσιμα για χρήση. Ωστόσο, τα υδρολογικά μοντέλα και οι προβλέψεις εμφανίζονται ενθαρρυντικά, με εκτιμήσεις ότι η πληρότητα του φράγματος μπορεί να φτάσει το 42%, προσφέροντας καλύτερη διαχείριση για την απαιτητική θερινή περίοδο. Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης συμμετέχει σε πρόγραμμα πρόβλεψης υδρολογικών φαινομένων, το οποίο στο παρελθόν βοήθησε στην έγκαιρη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων λειψυδρίας, χωρίς να φτάσουν τα επίπεδα σε κρίσιμη “κόκκινη γραμμή”.
Παράλληλα, ανοίγει ο δρόμος για την κατασκευή αγωγών στις τουριστικές περιοχές του Λασιθίου, που θα συνδεθούν με το φράγμα Αποσελέμη, περιλαμβάνοντας 43 χιλιόμετρα δικτύων και 11 δεξαμενές. Το έργο έχει προϋπολογισμό περίπου 25 εκατομμύρια ευρώ και θα συνδεθεί με την εγκατάσταση υδροστροβίλου στο διυλιστήριο, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος. Η υλοποίηση του έργου προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε 18 μήνες, με τον δήμαρχο Αγίου Νικολάου να συνεργάζεται στενά με τον ΟΑΚ για την εφαρμογή του.
Τα υπόλοιπα φράγματα παρουσιάζουν επίσης χαμηλά αποθέματα, με το φράγμα Φανερωμένης να διαθέτει λιγότερα από 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα και το φράγμα Μπραμιανών 1.700.182 κυβικά μέτρα. Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη πίεση συγκεντρώνονται κυρίως στο κεντρικό και ανατολικό τμήμα της Κρήτης, ενώ οι προβλέψεις για τις επόμενες δεκαετίες δείχνουν ότι πολλές λεκάνες αυτών των περιοχών τείνουν να μετακινηθούν σε υψηλότερες κατηγορίες κινδύνου.
Στο πλαίσιο του πανευρωπαϊκού προγράμματος CLIMAAX-CRETE μελετώνται οι ακραίες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως πλημμύρες και ξηρασίες. Παρά τις ελπίδες για περισσότερες βροχές, οι τριετίες ξηρασίας του 2015, 2018, 2021 και έως σήμερα δείχνουν μια στατιστικά πρωτοφανή συχνότητα ακραίων φαινομένων. Οι προβλέψεις για το μέλλον δείχνουν ότι οι τάσεις αυτές θα ενταθούν, γεγονός που αυξάνει την πίεση τόσο για τις καλλιέργειες όσο και για την ασφάλεια υδροδότησης.
Την ίδια ώρα, η Κρήτη βιώνει τον τέταρτο συνεχόμενο χρόνο μειωμένων βροχοπτώσεων, με διαστήματα κάτω του μέσου όρου και αυξημένη εξατμισοδιαπνοή, δυσχεραίνοντας την αναπλήρωση των υπόγειων υδροφορέων και των φραγμάτων. Η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα του προγράμματος CLIMAAX-CRETE για την αξιολόγηση της ξηρασίας, με σκοπό τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και τον σχεδιασμό μέτρων προσαρμογής.
Οι μελέτες δείχνουν ότι έως τα μέσα και το τέλος του αιώνα, τμήματα της ενδοχώρας γύρω από τον άξονα Ηρακλείου και λεκάνες της Ανατολικής Κρήτης ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξημένη ξηρασία, με συνέπειες για τις καλλιέργειες και την ασφάλεια της υδροδότησης. Σε περιοχές εντατικής καλλιέργειας ελιάς, σε περιόδους σοβαρής ξηρασίας και αν δεν καλυφθούν πλήρως οι αρδευτικές ανάγκες, οι δυνητικές οικονομικές απώλειες μπορεί να φτάσουν έως και 1.000 ευρώ ανά στρέμμα.
