Το μοναδικό διυλιστήριο της Σερβίας, που προμηθεύει τη μεγάλη πλειονότητα των καυσίμων της χώρας αλλά έχει τεθεί υπό αμερικανικές κυρώσεις λόγω της πλειοψηφικής ρωσικής ιδιοκτησίας της, ενδέχεται να σταματήσει τη λειτουργία της από την Τρίτη, όπως δήλωσαν αξιωματούχοι, όπως μεταδίδει η Euractiv.
Από τον περασμένο μήνα, η Petroleum Industry of Serbia (NIS) έχει βρεθεί στο στόχαστρο κυρώσεων στο πλαίσιο της αμερικανικής προσπάθειας κατά του ρωσικού ενεργειακού τομέα, μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Οι κυρώσεις, που είχαν ανακοινωθεί αρχικά τον Ιανουάριο υπό τον πρώην Πρόεδρο Joe Biden, εφαρμόστηκαν από τις 9 Οκτωβρίου, αφήνοντας το Βελιγράδι να αναζητά λύση για την επικείμενη ενεργειακή κρίση.
Η υπουργός Ενέργειας της Σερβίας, Dubravka Djedovic Handanovic, δήλωσε στα τέλη Οκτωβρίου ότι «το διυλιστήριο του Pancevo θα συνεχίσει τη λειτουργία του χωρίς διακοπή μέχρι τις 25 Νοεμβρίου».
Από τότε, η σερβική κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε αύξηση των αποθεμάτων καυσίμων και έχει συνάψει νέες εισαγωγές για τον Δεκέμβριο.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι εισαγωγές μόνο δεν αρκούν για να σώσουν την NIS.
«Η παραγωγή κάλυπτε περίπου το 80% της αγοράς, και οι εισαγωγές το 20%», δήλωσε ο οικονομολόγος Goran Radosavljevic, με έδρα το Βελιγράδι, στο AFP.
«Μπορείς να παρατείνεις την αγωνία για μερικούς μήνες με επιπλέον εισαγωγές, αλλά η NIS θα χρεοκοπήσει αν δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί», πρόσθεσε.
Διαπραγματεύσεις και πιθανοί αγοραστές
Με τη ρωσική πλευρά να κατέχει τον έλεγχο, οι Σέρβοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι οι αντίστοιχοι στη Μόσχα θα είναι πρόθυμοι να πουλήσουν.
Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, και ο Πρόεδρος Aleksandar Vučić δήλωσε ότι υπάρχουν τρεις πιθανοί αγοραστές για την NIS, χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά τους.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η NIS υπέβαλε νέα αίτηση στις ΗΠΑ για προσωρινή εξαίρεση από τις κυρώσεις όσο διαρκούν οι διαπραγματεύσεις – ωστόσο δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση από την Ουάσινγκτον μέχρι στιγμής.
Η Σερβία πούλησε το 51% της NIS στις Gazprom και Gazprom Neft το 2008 για 400 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας που περιλάμβανε και την κατασκευή ενεργειακής υποδομής, η οποία όμως υλοποιήθηκε μόνο εν μέρει. Το σερβικό κράτος κατέχει σχεδόν το 30% της NIS, με μικρομετόχους να κατέχουν το υπόλοιπο.
Οι Ρώσοι συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις με περίπου 45% μέσω της Gazprom Neft και ξεχωριστά 11,3% μέσω της εταιρείας Intelligence, με έδρα την Αγία Πετρούπολη.
Οι Σέρβοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι πρέπει να βρεθεί λύση για την NIS, αυξάνοντας ολοένα τις πιθανότητες κρατικής ανάληψης αν δεν υπάρξει άλλη επιλογή.
Για τον Vučić, όμως, με τις στενές σχέσεις του με τη Μόσχα, η κατάληψη ρωσικού περιουσιακού στοιχείου είναι ιδιαίτερα ανεπιθύμητη.
Έχει απορρίψει μέχρι στιγμής την ιδέα, προτείνοντας να αγοράσει το μερίδιο σε τιμή πάνω από την αγοραία αν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν.
Εξάρτηση από τη Ρωσία
Η Σερβία, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φθηνό ρωσικό αέριο, παραμένει ανάμεσα στις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Παράλληλες διαπραγματεύσεις για προμήθειες αερίου βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς η Ρωσία προσφέρει μόνο βραχυπρόθεσμα συμβόλαια τους τελευταίους μήνες – μια τακτική που, σύμφωνα με τον Vučić, στοχεύει στο να αποθαρρύνει τη Σερβία από την κατάληψη της NIS.
