Κάθε εορταστική περίοδο, η Πυροσβεστική Υπηρεσία καλείται να διαχειριστεί περίπου 50 περιστατικά αποπροσανατολισμού, εγκλωβισμού σε χιονισμένες περιοχές ή πτώσεων σε απόκρημνες πλαγιές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, κινδυνεύουν ακόμη και μικρά παιδιά.
Μόνο στον Όλυμπο, τα τελευταία 75 χρόνια, έχουν χάσει τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Σε ετήσια βάση, οι θάνατοι από ορειβασία, πεζοπορία ή κίνηση σε επικίνδυνα μονοπάτια κυμαίνονται από 3 έως 6, ενώ πραγματοποιούνται 20 έως 40 επιχειρήσεις εντοπισμού και διάσωσης — πολλές από τις οποίες δεν δημοσιοποιούνται.
Η πρόσφατη τραγωδία στα Βαρδούσια, με τέσσερις νεκρούς ορειβάτες, έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά λίστα πολύνεκρων συμβάντων: στον Όλυμπο (1976), στο Μαίναλο (2005), στα Τζουμέρκα (2022) και στον Χελμό (2022), που συνολικά στοίχισαν τη ζωή σε 19 ανθρώπους. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι κίνδυνοι οφείλονται τόσο στα ακραία καιρικά φαινόμενα όσο και σε εσφαλμένες επιλογές ή απερίσκεπτες συμπεριφορές.
Η πρόληψη που συχνά… παραμελείται
Παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις, η πρόληψη, η σωστή εκπαίδευση, ο κατάλληλος εξοπλισμός και η αξιολόγηση των μετεωρολογικών δεδομένων δεν τηρούνται πάντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 90% των θανατηφόρων χιονοστιβάδων προκαλούνται από ανθρώπινα λάθη, ενώ συχνά οι ομάδες δεν διατηρούν τις απαραίτητες αποστάσεις ασφαλείας, στερώντας πολύτιμο χρόνο σε περίπτωση παγίδευσης.
Μαζική συμμετοχή — αυξημένες ευθύνες
Η συμμετοχή στις ορεινές δραστηριότητες αυξάνεται σταθερά. Η Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας–Αναρρίχησης συντονίζει περισσότερα από 80 σωματεία, ενώ άλλοι 35 σύλλογοι ανήκουν στην Ομοσπονδία Φυσιολατρικών–Ορειβατικών Σωματείων. Παράλληλα, πλήθος τοπικών συλλόγων οργανώνει πεζοπορίες, αναρριχήσεις και συντηρήσεις μονοπατιών και καταφυγίων.
Το οικονομικό βάρος των διασώσεων
Στελέχη της Πυροσβεστικής αναφέρουν ότι πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, οι επιχειρήσεις διάσωσης είναι ιδιαιτέρως δαπανηρές. Οι αερομεταφερόμενες αποστολές με ελικόπτερα μπορεί να φτάσουν τις 45.000 ευρώ ανά επιχείρηση — ποσό που καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το κράτος. Σε αρκετές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, αντίθετα, όσοι ευθύνονται για τον εγκλωβισμό τους καλούνται να πληρώσουν μέρος ή και όλο το κόστος, συχνά μέσω ασφαλιστικών καλύψεων.
Οι αριθμοί μιλούν
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι ανεβαίνουν ετησίως στον Όλυμπο, όπου λειτουργούν 12 καταφύγια. Από το 1950 έως το 2019 καταγράφηκαν 59 θάνατοι — και τουλάχιστον άλλοι δέκα από τότε.
Οι πιο συχνές αιτίες είναι γλίστρημα (31 περιπτώσεις), παθολογικά αίτια (11), χιονοστιβάδες (6), αποπροσανατολισμός και υποθερμία (4 αντίστοιχα), κατολισθήσεις (2) και κεραυνός (1).
Τους τελευταίους μήνες σημειώθηκαν θάνατοι σε Αστερούσια, Δράμα και Όλυμπο, ενώ αρκετές επιχειρήσεις είχαν αίσιο τέλος σε Πιερία, Λακωνία, Βέρμιο, Ζήρεια και άλλες περιοχές. Δύο γνωστά περιστατικά καταγράφηκαν και στο φαράγγι της Σαμαριάς.
