Αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει μια μοναχική μαύρη τρύπα που περιπλανιέται στον Γαλαξία, σε απόσταση περίπου 5.000 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Τοξότη. Αυτή η μαύρη τρύπα είναι ιδιαίτερη, καθώς δεν συνοδεύεται από κανένα αστρικό σώμα, κάτι που αποτελεί σπάνιο φαινόμενο για αντικείμενα αυτού του μεγέθους.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μάζα της συγκεκριμένης μαύρης τρύπας ανέρχεται σε επτά φορές τη μάζα του Ήλιου, γεγονός που την καθιστά εξαιρετικά συμπαγή. Ο Kailash Sahu, αστρονόμος στο Ινστιτούτο Επιστήμης Διαστημικών Τηλεσκοπίων στη Βαλτιμόρη, αναφέρει ότι αυτή η μαύρη τρύπα είναι «μόνη της τόσο μακριά μέχρι στιγμής».
Η ανακάλυψη αυτή προσθέτει νέα δεδομένα στην κατανόηση των μαύρων τρυπών και της δομής του Γαλαξία, υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν ακόμα πολλά άγνωστα στοιχεία σχετικά με αυτά τα κοσμικά φαινόμενα.
Το 2022, ο Sahu και οι συνάδελφοί του ανακάλυψαν το σκοτεινό αντικείμενο να διασχίζει τον αστερισμό του Τοξότη. Μια δεύτερη ομάδα αμφισβήτησε τον ισχυρισμό, λέγοντας ότι το σώμα μπορεί να είναι ένα αστέρι νετρονίων. Νέες παρατηρήσεις από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble επιβεβαιώνουν τώρα ότι η μάζα του αντικειμένου είναι τόσο μεγάλη που πρέπει να είναι μια μαύρη τρύπα, αναφέρει η ομάδα του Sahu στο Astrophysical Journal.
Οι μεμονωμένες μαύρες τρύπες είναι σχεδόν αδύνατο να ανιχνευθούν άμεσα, καθώς δεν εκπέμπουν φως. Ωστόσο, η ύπαρξή τους μπορεί να συναχθεί έμμεσα μέσω βαρυτικών επιδράσεων που ασκούν στο φως ή στην κίνηση γειτονικών ουράνιων σωμάτων. Οι μαύρες τρύπες αποτελούν κατάλοιπα υπερκαινοφανών εκρήξεων (supernovae) και χαρακτηρίζονται από τόσο έντονη βαρυτική καμπύλωση του χωροχρόνου, ώστε ούτε το φως δεν μπορεί να διαφύγει από το ορίζοντα γεγονότων τους.
Το 2011, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε ασυνήθιστες μεταβολές στη φωτεινότητα και στη θέση ενός αφανούς άστρου, φαινόμενο που αποδόθηκε στο βαρυτικό φακό μιας αόρατης αλλά εξαιρετικά συμπαγούς μάζας. Η μακροχρόνια παρακολούθηση από διεθνή ερευνητική ομάδα κατέδειξε ότι η συγκεκριμένη απόκλιση οφείλεται πιθανότατα σε μία μοναχική μαύρη τρύπα.
Η επίδραση αυτή είναι γνωστή ως βαρυτικός μικροφακός (gravitational microlensing), φαινόμενο κατά το οποίο το φως από ένα μακρινό άστρο καμπυλώνεται και ενισχύεται καθώς περνά κοντά από έναν μεσοδιάστηματικό, συμπαγή και αόρατο φακό – στη συγκεκριμένη περίπτωση, μια μαύρη τρύπα.
Το εύρημα, το οποίο δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Astrophysical Journal, αποτελεί την πρώτη ενδεχομένως απευθείας ένδειξη για την ύπαρξη μιας μεμονωμένης αστρικής μαύρης τρύπας στον Γαλαξία μας. Μέχρι πρότινος, οι εντοπισμοί μαύρων τρυπών περιορίζονταν κυρίως σε δυαδικά συστήματα, όπου η παρουσία τους υποδηλωνόταν μέσω αλληλεπίδρασης με άλλον αστέρα.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η μαύρη τρύπα σχηματίστηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια από την κατάρρευση ενός τεράστιου άστρου και έκτοτε ταξιδεύει μόνη στον Γαλαξία.
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει τον δρόμο για μελλοντικές παρατηρήσεις. Το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο Nancy Grace Roman, που έχει προγραμματιστεί να εκτοξευτεί το 2027, αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά την ικανότητα των επιστημόνων να ανιχνεύουν παρόμοια βαρυτικά συμβάντα, βελτιώνοντας την κατανόησή μας για τον αριθμό των μαύρων τρυπών στον Γαλαξία.
