Το Ιράν, βαθιά τραυματισμένο από τις τελευταίες στρατιωτικές επιθέσεις και με φανερά ρήγματα στο εσωτερικό του, βρίσκεται σήμερα σε μια από τις πιο κρίσιμες καμπές της σύγχρονης ιστορίας του. Η κυβέρνηση και η θρησκευτική ηγεσία της χώρας καλούνται να επιλέξουν: θα επιμείνουν στη συνέχιση του πυρηνικού τους προγράμματος με κίνδυνο νέας ανάφλεξης, ή θα επιδιώξουν διπλωματική διέξοδο με τις ΗΠΑ, διακινδυνεύοντας εσωτερική αποσταθεροποίηση;
Ο πόλεμος που αποκάλυψε τα ρήγματα
Ο πρόσφατος δωδεκαήμερος πόλεμος με το Ισραήλ –και τις ΗΠΑ να εμπλέκονται στρατιωτικά– άφησε πίσω του όχι μόνο κατεστραμμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις, αλλά και νεκρά ηγετικά στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης. Παρά τις επίσημες διακηρύξεις περί «νίκης», η εικόνα του ιρανικού καθεστώτος ως αδιαπέραστης περιφερειακής δύναμης έχει δεχθεί σοβαρό πλήγμα.
Το γεγονός ότι οι βομβαρδισμοί προηγήθηκαν μόλις λίγες ώρες πριν από προγραμματισμένες διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον, έχει πυροδοτήσει έντονες αντιπαραθέσεις στην Τεχεράνη. Σκληροπυρηνικοί κύκλοι κάνουν λόγο για «παγίδα» των διαπραγματεύσεων, ενώ μετριοπαθείς αξιωματούχοι επιμένουν ότι ο πόλεμος έδειξε πως η σύγκρουση δεν είναι βιώσιμη επιλογή.
Πεζεσκιαν: «Η διπλωματία δεν σημαίνει υποταγή»
Ο πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιαν, υπερασπίστηκε δημόσια την ανάγκη επαναπροσέγγισης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τονίζοντας πως «δεν πρόκειται για υποχώρηση, αλλά για υπεύθυνη στρατηγική». Αντικρούοντας την κριτική των σκληροπυρηνικών, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αν δεν διαπραγματευτούμε, ποια είναι η εναλλακτική; Να επιστρέψουμε στον πόλεμο;»
Οι δηλώσεις του, ωστόσο, προκάλεσαν την έντονη αντίδραση ανώτατων αξιωματούχων των Φρουρών της Επανάστασης, που προειδοποίησαν ότι τέτοιες «απροσεξίες» ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για την ασφάλεια της χώρας.
Παρά τις εσωτερικές αντιστάσεις, πηγές κοντά στην ανώτατη θρησκευτική ηγεσία αναφέρουν ότι υπάρχει πλέον σαφής τάση υπέρ της επανεκκίνησης των συνομιλιών με την Ουάσινγκτον, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί νέος γύρος στρατιωτικής κλιμάκωσης.
Πίεση από ΗΠΑ και Ισραήλ – Ο κίνδυνος νέων επιθέσεων
Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και το Τελ Αβίβ έχουν προειδοποιήσει ανοιχτά ότι δεν θα διστάσουν να χτυπήσουν ξανά, εφόσον το Ιράν επανεκκινήσει δραστηριότητες εμπλουτισμού ουρανίου. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε μάλιστα πως «αν συνεχίσουν, θα επιστρέψουμε – και αυτή τη φορά πιο δυναμικά».
Η Τεχεράνη από την πλευρά της έχει διαμηνύσει ότι θα απαντήσει «με σφοδρότητα» σε κάθε νέα επίθεση, ενώ έχει διατυπώσει την απειλή αποχώρησης από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων, γεγονός που αν τελικά συμβεί, θα σημάνει ρήξη με τη διεθνή κοινότητα και ενδεχομένως στρατιωτική εμπλοκή.
Εσωτερική κατάρρευση και λαϊκή δυσαρέσκεια
Μέσα σε αυτό το ασταθές περιβάλλον, η καθημερινότητα των Ιρανών χειροτερεύει. Η οικονομία παραπαίει, με τις κυρώσεις και τη διαφθορά να οδηγούν σε διαρκείς διακοπές ρεύματος, ελλείψεις νερού και εκτίναξη του κόστους ζωής. Πολλοί επιχειρηματίες σκέφτονται να κλείσουν ή να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις τους εκτός πρωτεύουσας.
Κάτοικοι της Τεχεράνης μιλούν για «τεχνητό πατριωτισμό» που υποχωρεί μπροστά στην αδυναμία του κράτους να εξασφαλίσει βασικές υπηρεσίες. Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας μικροεπιχειρηματίας:
«Έχουμε πετρέλαιο, έχουμε φυσικό αέριο, αλλά δεν έχουμε νερό και ρεύμα. Και μας ζητούν να αντέξουμε άλλον έναν πόλεμο».
Παρά τη γενικευμένη απογοήτευση, μαζικές διαδηλώσεις δεν έχουν ακόμα ξεσπάσει, κυρίως λόγω της αυστηρής καταστολής, της ενίσχυσης των μηχανισμών παρακολούθησης και των συστηματικών διώξεων πολιτών και ακτιβιστών.
Μήνυμα αλλαγής ή ελεγχόμενης μεταρρύθμισης;
Την ίδια ώρα, οι αρχές φαίνεται να προχωρούν σε μια περιορισμένη επαναφορά μετριοπαθών φωνών στα κρατικά μέσα, σε μια κίνηση που ερμηνεύεται είτε ως προσπάθεια να εκτονωθεί η κοινωνική ένταση, είτε ως προοίμιο για ελεγχόμενες μεταρρυθμίσεις, χωρίς αλλαγή στο πυρήνα του καθεστώτος.
Το επόμενο διάστημα θα κρίνει πολλά: αν το Ιράν θα επιστρέψει στις συνομιλίες με τη Δύση, ελπίζοντας σε χαλάρωση των κυρώσεων και αποφυγή νέας σύρραξης, ή αν θα επιλέξει την κλιμάκωση, με ανυπολόγιστο κόστος για την ασφάλεια και την κοινωνική συνοχή του.
Reuters
ΠΟΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΠΟΛΕΜΟ ΛΕΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΙΝΓΚ ΠΟΝΓΚ ΠΥΡΑΥΛΩΝ;;