Η διοίκηση Τραμπ έχει ξεκινήσει «προκαταρκτικές συνομιλίες» με το Ισραήλ και τη Συρία σχετικά με μια πιθανή συμφωνία ασφάλειας, όπως αναφέρει ο αμερικανικός ιστότοπος Axios, επικαλούμενος πληροφορίες από αξιωματούχους των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αν και η εξομάλυνση των σχέσεων δεν βρίσκεται ακόμα σε προτεραιότητα, οι συζητήσεις αυτές μπορεί να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μελλοντική διπλωματία, εστιάζοντας στην αποκλιμάκωση των εντάσεων και στην επικαιροποίηση των ασφαλιστικών ρυθμίσεων στα ασταθή σύνορα Ισραήλ-Συρίας.
Μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε σημαντικό διπλωματικό κέρδος για την κυβέρνηση Τραμπ, δεδομένων των μακροχρόνιων συγκρούσεων μεταξύ Ισραήλ και Συρίας υπό την ηγεσία της οικογένειας Άσαντ.
Μετά την άνοδο των ισλαμιστών ανταρτών υπό την ηγεσία του Άχμεντ αλ Σάρα, ο οποίος έγινε ο ντε φάκτο ηγέτης της Συρίας μετά την απομάκρυνση του Άσαντ το Δεκέμβριο του 2024, οι εξελίξεις έχουν αλλάξει δραματικά. Στη συνάντηση του Τραμπ με τον αλ Σάρα στη Σαουδική Αραβία, ανακοινώθηκε η πρόθεση να χαλαρώσουν οι κυρώσεις κατά της Συρίας, προσφέροντας έτσι στην κατεστραμμένη από τον εμφύλιο πόλεμο χώρα μια «ευκαιρία να ανακάμψει».
Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής στροφής, οι ΗΠΑ προγραμματίζουν μια σταδιακή διαδικασία που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη και θα βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Συρίας.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος από το Ισραήλ, μιλώντας στο Axios, τόνισε ότι το Τελ Αβίβ αναμένει διαβεβαιώσεις ότι οι συνομιλίες θα οδηγήσουν σε μια ολοκληρωμένη ειρηνική συμφωνία και εξομάλυνση των σχέσεων. Ωστόσο, άλλος αξιωματούχος προειδοποίησε ότι μια συμφωνία «δεν είναι άμεσα εφικτή» και ότι θα απαιτηθεί χρόνος για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος.
Στις αρχές Ιουνίου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε στον απεσταλμένο του Τραμπ για τη Συρία Τομ Μπάρακ ότι ενδιαφέρεται να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία ασφαλείας με τη μετα-Άσαντ κυβέρνηση της Συρίας, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ.
Μάλιστα όπως δήλωσε Ισραηλινός ανώτερος αξιωματούχος στόχος του Νετανιάχου είναι ένα σύνολο συμφωνιών με τη Συρία, το οποίο θα γίνει σταδιακά και θα έχει ως βάση τη συμφωνία του 1974 για την απομάκρυνση των δυνάμεων, η οποία θα αναθεωρηθεί με βάση τις τρέχουσες εξελίξεις και θα καταλήξει σε μια πλήρη ειρηνευτική συμφωνία και εξομάλυνση.
Το Ισραήλ επικοινωνεί με τη Συρία μέσω τουλάχιστον τεσσάρων διαφορετικών διαύλων – συμπεριλαμβανομένου του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Νετανιάχου ,Ζάχι Χανέγκμπι, του διευθυντή της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα, του υπουργού Εξωτερικών, Γκίντεον Σαάρ, για πολιτικό και στρατηγικό διάλογο και των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων για τον καθημερινό στρατιωτικό συντονισμό.
Αλλά Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι θέλουν οι ΗΠΑ να αναλάβουν έναν πιο ενεργό διαμεσολαβητικό ρόλο, πιστεύοντας ότι αυτό θα δώσει στη νέα κυβέρνηση της Συρίας ένα ισχυρότερο κίνητρο για να εμπλακεί σοβαρά.
Ανώτεροι Ισραηλινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Μπάρακ βρίσκεται σε επαφή με Σύρους αξιωματούχους από την επίσκεψή του στο Ισραήλ στις αρχές Ιουνίου για να διερευνήσει την έναρξη επίσημων συνομιλιών.
«Έχουμε πολύ ήπιες προκαταρκτικές συζητήσεις. Οι διπλωματικές ανακαλύψεις είναι σαν να ξετυλίγουμε ένα κρεμμύδι – ξεφλουδίζουμε», δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος στο Axios. «Ο πρόεδρος Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών Ρούμπιο ήταν εξαιρετικά υποστηρικτικοί και οι ομάδες μας εργάζονται καλά», προσέθεσε.
Οι συνομιλίες περιορίζονται επί του παρόντος σε αξιωματούχους σε επίπεδο κατώτερου του Σύρου προέδρου Άχμεντ αλ Σάρα και δεν υπάρχει ακόμη συζήτηση για σύνοδο κορυφής των ηγετών, πρόσθεσε Αμερικανός αξιωματούχος.
Δύο ανώτεροι Ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι μια συμφωνία είναι πιθανή, αλλά τόνισαν ότι θα χρειαστεί χρόνος.
«Ελπίζουμε να δούμε την κυβέρνηση Τραμπ να πιέζει πιο δυναμικά σε αυτό το κομμάτι», δήλωσε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος.
Όταν ο αλ Σάρα ανέτρεψε το καθεστώς Άσαντ τον περασμένο Δεκέμβριο, το Ισραήλ απάντησε με κύματα αεροπορικών επιδρομών που κατέστρεψαν συστηματικά ό,τι είχε απομείνει από την πολεμική αεροπορία, το ναυτικό, την αεράμυνα και τα πυραυλικά συστήματα της Συρίας.
Το Ισραήλ ανέλαβε επίσης τον έλεγχο της νεκρής ζώνης μεταξύ των δύο χωρών και κατέλαβε εδάφη στο εσωτερικό της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης της συριακής πλευράς του στρατηγικού όρους Ερμών.
Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι θεωρούν τώρα αυτές τις περιοχές ως τον κύριο μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις και υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ θα αποσυρθεί μόνο με αντάλλαγμα την πλήρη ειρήνη και την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Συρία.
Ένα από τα μεγαλύτερα σημεία τριβής οποιεσδήποτε μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες Ισραήλ-Συρίας είναι το καθεστώς των Υψιπέδων του Γκολάν, τα οποία το Ισραήλ κατέλαβε από τη Συρία κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1967.
Σε κάθε προηγούμενο γύρο διαπραγματεύσεων τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το καθεστώς Άσαντ απαίτησε την πλήρη -ή σχεδόν πλήρη- αποχώρηση του Ισραήλ από το έδαφος με αντάλλαγμα την ειρήνη.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Τραμπ αναγνώρισε τα Υψίπεδα του Γκολάν ως τμήμα του Ισραήλ – μια κίνηση που η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν αντέστρεψε.
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ δήλωσε τη Δευτέρα ότι το Ισραήλ είναι ανοικτό σε μια συμφωνία με τη Συρία, αλλά επέμεινε ότι τα Υψίπεδα του Γκολάν θα παραμείνουν μέρος του Ισραήλ στο πλαίσιο οποιασδήποτε μελλοντικής συμφωνίας.
Ο Ρον Ντέρμερ, στενός συνεργάτης του Νετανιάχου και υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων, επισκέπτεται την Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα για συναντήσεις με αξιωματούχους του Λευκού Οίκου. Η πιθανή συμφωνία με τη Συρία θα είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν. Ο Νετανιάχου αναμένεται επίσης να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο και να συζητήσει τη Συρία με τον Τραμπ, μεταξύ άλλων περιφερειακών θεμάτων.
