Η πολυαναμενόμενη Σύνοδος ΕΕ–Δυτικών Βαλκανίων κατέληξε σε φιάσκο πριν καν ξεκινήσει, καθώς η μεγαλύτερη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων, η Σερβία, αρνήθηκε τη συμμετοχή της. Ο Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς έκανε την απουσία του σαφώς πολιτική, παραλείποντας τις συνομιλίες για διεύρυνση «για πρώτη φορά σε 13 ή 14 χρόνια», προκειμένου να εκφράσει τη μεγάλη απογοήτευσή του από τις κενές υποσχέσεις των Βρυξελλών.
Η απουσία αυτή συνδυάστηκε με την απουσία θετικής εξέλιξης στο σχεδιασμό οικονομικής βοήθειας για την Ουκρανία, ενώ οι παρατηρητές σχολίασαν ότι αυτή η κατάσταση υποδηλώνει την έλλειψη ενότητας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ο Υπουργός Ευρωπαϊκής Ενσωμάτωσης της Σερβίας, Νεμάνια Στάροβιτς, επέρριψε τις ευθύνες για την κατάσταση στις Βρυξέλλες, αναφέροντας ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν δείχνουν την απαιτούμενη βούληση να αναγνωρίσουν τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Αυτή η αποτυχία, σύμφωνα με τον ίδιο, μεταφέρει «ένα πολύ αρνητικό μήνυμα» στους πολίτες της Σερβίας, ενισχύοντας τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα και αποδυναμώνοντας τους μεταρρυθμιστές στη χώρα.
Ο Βούτσιτς στηρίξε την απόφαση του, δηλώνοντας ότι είχε σχέση με την ανάγκη προστασίας των συμφερόντων της Σερβίας, ενώ τόνισε τις επιτυχίες που έχει καταφέρει η χώρα του. Ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν εξέφρασε στήριξη στο Βελιγράδι, υποστηρίζοντας ότι η Σερβία έχει παραμείνει στάσιμη για τέσσερα χρόνια χωρίς καμία πραγματική πρόοδο στην προσφυγή της στην ΕΕ.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη αποκάλυψε δύο μέτρα και δύο σταθμά στις Βρυξέλλες, που συχνά επισημαίνουν τις ασαφείς «αντικειμενικές προϋποθέσεις» για τη Σερβία, ενώ παράλληλα προχωρούν ταχύτερα σε διαδικασίες ένταξης χωρών που ικανοποιούν στρατηγικούς στόχους. Για παράδειγμα, η προτεινόμενη ένταξη της Ουκρανίας δεν φαίνεται να έχει υποστεί τέτοια ίδια κριτική, ενισχύοντας τη χρήση της πιστότητας ως σημαντικό κριτήριο.
Ο Σλοβάκος Πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο υποστήριξε τις θέσεις της Σερβίας, επισημαίνοντας ότι ο Βούτσιτς έπραξε σωστά με την αποχή του λόγω της άδικης μεταχείρισης που δέχεται η χώρα του από τις ευρωπαϊκές αρχές.
Παρά τις διπλωματικές ευγένειες που διατηρεί ο Στάροβιτς απέναντι σε φίλιες κυβέρνησης και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το μήνυμα είναι σαφές: η υπομονή εξαντλείται. Η Σερβία, όπως πολλές άλλες χώρες, είναι ολοένα και λιγότερο πρόθυμη να παρακολουθεί διαλέξεις από αναρμόδιους τεχνοκράτες.
Για τους επικριτές του συγκεντρωτισμού της ΕΕ, η απουσία της Σερβίας σηματοδοτεί μια ευρύτερη αφύπνιση, καθώς χώρες αρχίζουν να απορρίπτουν μια διαδικασία διεύρυνσης που επιβραβεύει τη συμμόρφωση ενώ τιμωρεί την ανεξαρτησία.
Καθώς οι Βρυξέλλες εστιάζουν σε ιδεολογίες και ξένους πολέμους, η αξιοπιστία τους στα Βαλκάνια φθίνει. Η άδεια καρέκλα της Σερβίας ενδέχεται να ηχήσει πιο δυνατά από κάθε ομιλία που έχει δοθεί μέσα στην αίθουσα της συνόδου.
