Δύο εντυπωσιακές εικόνες από την πρόσφατη αποστολή SPHEREx στο εγγύς υπέρυθρο φάσμα έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Ο ουρανός αποτυπώθηκε για πρώτη φορά σε έναν συναρπαστικό υπέρυθρο χάρτη, χάρη σε ένα απίστευτο διαστημικό τηλεσκόπιο που στοχεύει να συλλέξει το λεπτομερές φωτεινό φάσμα από 450 εκατομμύρια γαλαξίες.
Πώς το τηλεσκόπιο SPHEREx βλέπει τον ουρανό
Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, το τηλεσκόπιο διαθέτει πολύ στενά φίλτρα που είναι ισοδύναμα με τον τρόπο που κατηγοριοποιούμε τα χρώματα, μόνο που δεν αφορούν στο φως που μπορούμε να δούμε.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το IFLScience, τα χρώματα είναι ένα περίπλοκο θέμα. Για παράδειγμα, δεν έχει κάθε πολιτισμός μια λέξη για το «μπλε», και γνωρίζουμε ότι η ονομασία αποχρώσεων μιας συγκεκριμένης απόχρωσης επιτρέπει στους ανθρώπους να τις βλέπουν πιο ευδιάκριτα. Επιστημονικά, εξετάζουμε τα μήκη κύματος του φωτός, που αποκλείουν ορισμένα χρώματα που γνωρίζουμε, όπως το ματζέντα που δεν δημιουργείται από ένα μόνο μήκος κύματος.
Μπορούμε να πάρουμε χρώματα από οποιοδήποτε μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και να τα μετατρέψουμε, επίσης, σε όμορφες εικόνες. Χρειάζεται απλώς να αντιστοιχίσουμε χρώματα που βλέπουμε στο εύρος μήκους κύματος που καταγράφουν τα τηλεσκόπια. Ορισμένα τηλεσκόπια έχουν λίγα φίλτρα με ευρύ φάσμα, οπότε επιλέγονται λίγα χρώματα. Άλλα έχουν πολλά στενά φίλτρα. Το SPHEREx διαθέτει ένα απίστευτο σύνολο 102, όπως αποδεικνύεται στον πρώτο εκπληκτικό υπέρυθρο χάρτη. Ο ουρανός αποτυπώνεται πλέον ολόκληρος με πρωτοφανή λεπτομέρεια.
«Είναι απίστευτο πόση πληροφορία έχει συλλέξει το SPHEREx σε μόλις έξι μήνες – πληροφορία που θα είναι ιδιαίτερα πολύτιμη όταν χρησιμοποιηθεί μαζί με τα δεδομένα των άλλων αποστολών μας για να κατανοήσουμε καλύτερα το σύμπαν μας», δήλωσε ο Σον Ντομαγκάλ-Γκόλντμαν, διευθυντής του Τμήματος Αστροφυσικής στα κεντρικά γραφεία της NASA στην Ουάσινγκτον.
Ακόμα, ο ίδιος πρόσθεσε: «Ουσιαστικά έχουμε 102 νέους χάρτες. Ο ουρανός καταγράφεται ολόκληρος, με καθέναν χάρτη σε διαφορετικό μήκος κύματος και περιέχοντας μοναδική πληροφορία για τα αντικείμενα που βλέπει. Νομίζω ότι κάθε αστρονόμος θα βρει κάτι αξιόλογο εδώ, καθώς οι αποστολές της NASA επιτρέπουν στον κόσμο να απαντήσει σε θεμελιώδη ερωτήματα για το πώς ξεκίνησε το σύμπαν και πώς άλλαξε για να δημιουργήσει τελικά ένα σπίτι για εμάς μέσα σε αυτό».
Ο ουρανός καταγράφεται κάθε έξι μήνες
Το SPHEREx περιστρέφεται γύρω από τη Γη 14,5 φορές την ημέρα και τραβάει περίπου 3.600 εικόνες κατά μήκος μιας κυκλικής λωρίδας με κάθε κύκλο. Καθώς η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο, παρασύρει το τηλεσκόπιο μαζί της, προσφέροντας μια ελαφρώς διαφορετική οπτική γωνία κάθε μέρα. Ο ουρανός φωτογραφίζεται ολόκληρος σε διάστημα περίπου έξι μηνών.
«Η υπερδύναμη του SPHEREx είναι ότι καταγράφει ολόκληρο τον ουρανό σε 102 χρώματα περίπου κάθε έξι μήνες», εξήγησε η Μπεθ Φαμπίνσκι, διευθύντρια του έργου SPHEREx στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA, προσθέτοντας: «Αυτή είναι μια καταπληκτική ποσότητα πληροφορίας για να συγκεντρωθεί σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. […] Έχουμε ένα καταπληκτικό πολύχρωμο σύστημα οπτικής ανίχνευσης και μπορούμε, επίσης, να δούμε μια πολύ ευρεία λωρίδα του περιβάλλοντός μας».
Τρισδιάστατος χάρτης του σύμπαντος
Επισημαίνεται ότι τα χρώματα μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση των αποστάσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων γαλαξιών, παράγοντας έναν εξαιρετικό τρισδιάστατο χάρτη του σύμπαντος. Εξοπλισμένοι με αυτόν, οι επιστήμονες θα είναι σε θέση να κατανοήσουν καλύτερα τις ιδιότητες του κόσμου γενικότερα, συμπεριλαμβανομένων μυστηρίων όπως ο κοσμικός πληθωρισμός, η σκοτεινή ενέργεια και άλλα.
«Το SPHEREx είναι μια μεσαίου μεγέθους αστροφυσική αποστολή που παραδίδει μεγάλη επιστήμη», δήλωσε ο Ντέιβ Γκάλαχερ, διευθυντής του JPL, τονίζοντας: «Είναι ένα εκπληκτικό παράδειγμα του πώς μετατρέπουμε τολμηρές ιδέες σε πραγματικότητα, και με αυτόν τον τρόπο, ξεκλειδώνουμε τεράστιες δυνατότητες για ανακαλύψεις».
