Η απουσία ενός ανθρώπου από μια φαινομενικά τυπική εκδήλωση στη Κίνα μπορεί να αποκαλύψει τεράστιες αλλαγές στα παρασκήνια.
Τον Απρίλιο, όταν τα κορυφαία στελέχη της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (CMC) συγκεντρώθηκαν για την καθιερωμένη δενδροφύτευση στο Πεκίνο, ένα πρόσωπο έλειπε: ο στρατηγός Χε Γουεϊντόνγκ. Μέχρι πρότινος θεωρούνταν η «δεύτερη φωνή» του κινεζικού στρατού, όμως η εξαφάνισή του από το δημόσιο προσκήνιο επιβεβαίωσε ότι κάτι πολύ μεγαλύτερο βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg, η Κίνα βιώνει τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση της στρατιωτικής ηγεσίας της από την εποχή του Μάο Τσετούνγκ. Ο Χε, ο οποίος είχε τοποθετηθεί μόλις τρία χρόνια πριν στη δεύτερη υψηλότερη θέση του στρατεύματος, φαίνεται να έχει χάσει τα καθήκοντά του. Και δεν είναι ο μόνος.
Σχεδόν το 20% των στρατηγών που προήχθησαν επί προεδρίας Σι Τζινπίνγκ έχουν απομακρυνθεί, ερευνηθεί ή αντικατασταθεί. Το αποτέλεσμα είναι μια Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή που έχει απομείνει με μόλις τέσσερα μέλη – το μικρότερο σχήμα εδώ και σχεδόν μισό αιώνα.
Η μάχη κατά της διαφθοράς στη Κίνα
Ο Σι από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της εξουσίας του το 2012 διακήρυξε ότι η αντιμετώπιση της διαφθοράς στον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό είναι ζήτημα «υπαρξιακής σημασίας». Για δεκαετίες κυκλοφορούσαν καταγγελίες ότι θέσεις προαγωγής αγοράζονταν και πουλιούνταν, ενώ οι αμυντικές προμήθειες ήταν βυθισμένες σε σκάνδαλα.
Ωστόσο, στον στρατό η υπόθεση είναι πολύ πιο ευαίσθητη. Η Κίνα επενδύει δισεκατομμύρια κάθε χρόνο για να εκσυγχρονίσει τον στρατό της, με στόχο να τον καταστήσει έναν από τους ισχυρότερους στον κόσμο ως το 2049, επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας. Κάθε ένδειξη ότι η ηγεσία του δεν είναι σταθερή, εγείρει ερωτήματα για την ετοιμότητα και την αξιοπιστία του.
Πολιτικός έλεγχος και αφοσίωση
Πέρα όμως από τη διαφθορά, η αναδιάταξη έχει και πολιτική διάσταση. Ο Σι Τζινπίνγκ ετοιμάζεται, σύμφωνα με αναλυτές, να διεκδικήσει μια άνευ προηγουμένου τέταρτη θητεία το 2027. Για να το πετύχει, χρειάζεται να εξασφαλίσει ότι ο στρατός, η τελική εγγύηση της εξουσίας του, θα παραμείνει απολύτως πιστός. Η ιστορία της Κίνας δείχνει ότι οι πολιτικές αλλαγές κρίνουνται συχνά στο πεδίο της στρατιωτικής αφοσίωσης.
Ο ίδιος ο Σι έχει διακηρύξει επανειλημμένα ότι «ο στρατός πρέπει να ακολουθεί το Κόμμα» και όχι το αντίστροφο. Οι αλλεπάλληλες αντικαταστάσεις στρατηγών, που σε πολλές περιπτώσεις δεν συνοδεύονται από δημόσιες εξηγήσεις, ενισχύουν την εντύπωση ότι πρόκειται για μια εκκαθάριση με στόχο όχι μόνο την πάταξη της διαφθοράς αλλά και την απομάκρυνση προσώπων που δεν θεωρούνται αρκετά «δοκιμασμένα» στην αφοσίωση προς τον ηγέτη.
Οι επιπτώσεις στην επιχειρησιακή ετοιμότητα
Η ταχύτητα και το εύρος αυτών των αλλαγών εγείρουν ένα καίριο ερώτημα: επηρεάζεται η στρατιωτική ικανότητα της Κίνας; Στρατιωτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι όταν σχεδόν ένας στους πέντε στρατηγούς που ανέβηκαν στην ιεραρχία υπό τον Σι εξαφανίζεται από το προσκήνιο, τότε υπάρχει ρίσκο κενών στην ηγεσία. Οι ανακατατάξεις, αν και ενισχύουν την πολιτική ισχύ του Σι, μπορεί προσωρινά να δημιουργούν ασάφεια για το ποιος δίνει τις εντολές σε κρίσιμα στρατιωτικά μέτωπα.
Αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία σε μια περίοδο όπου η Κίνα αυξάνει την παρουσία της γύρω από την Ταϊβάν, εμπλέκεται σε διεκδικήσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα και ενισχύει τη στρατηγική συνεργασία με τη Ρωσία. Κάθε δείγμα αδυναμίας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από τους γεωπολιτικούς της αντιπάλους.
Το μεγάλο τεστ: Η παρέλαση στο Πεκίνο
Όλα τα βλέμματα στρέφονται τώρα στη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση που θα πραγματοποιηθεί τον επόμενο μήνα στο Πεκίνο, με αφορμή τα 80 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Θα είναι η πρώτη μεγάλη δημόσια επίδειξη ισχύος μετά το 2019. Εκεί δεν θα μετρήσουν μόνο τα νέα όπλα που θα εμφανιστούν, πυραυλικά συστήματα, drones, τεχνητή νοημοσύνη στα πεδία μάχης, αλλά και τα πρόσωπα που θα πλαισιώνουν τον Σι Τζινπίνγκ στην εξέδρα.
Ποιοι στρατηγοί θα σταθούν δίπλα του; Ποιους θα επιλέξει να προβάλει ως τη «νέα γενιά» ηγετών του στρατού; Αυτές οι λεπτομέρειες θα δώσουν σαφέστερη εικόνα για το πώς ο Σι σκοπεύει να αναδιατάξει την ισορροπία ισχύος στο εσωτερικό της Κίνας.
Ιστορική στιγμή
Αναμφίβολα, όσα συμβαίνουν σήμερα θυμίζουν τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του Μάο. Ωστόσο, η διαφορά είναι ότι η Κίνα του 2025 δεν είναι απομονωμένη ούτε αγροτική, αλλά μια παγκόσμια υπερδύναμη με τεράστιο οικονομικό βάρος. Οι αποφάσεις του Σι για το ποιοι θα διοικούν τον στρατό της επηρεάζουν όχι μόνο την εσωτερική ισορροπία, αλλά και τη διεθνή σταθερότητα.
Καθώς πλησιάζει το 2027, το ερώτημα παραμένει: είναι αυτές οι εκκαθαρίσεις απόδειξη αδυναμίας ή ένδειξη ότι ο Σι ενισχύει την κυριαρχία του για δεκαετίες ακόμη; Σε κάθε περίπτωση, η Κίνα περνά τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση της στρατιωτικής της ηγεσίας εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια και ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθεί με προσοχή.
