Σημαντικές γεωλογικές ανακατατάξεις συμβαίνουν στις τεκτονικές πλάκες της Γης που αναμένεται να δώσουν νέα μορφή και μορφολογία στον πλανήτη και αυτή η διαδικασία συμβαίνει πιο γρήγορα από όσο πίστευαν ως σήμερα οι επιστήμονες.
Κέντρο αυτών των διεργασιών, η Αφρική.
Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι το Ανατολικό Ρηγματικό Σύστημα της Αφρικής (East African Rift System – EARS), ένα τεράστιο και εντυπωσιακό γεωλογικό ρήγμα, που εκτείνεται περίπου 6.000 χιλιόμετρα από την Αιθιοπία έως το Μαλάουι, ή αλλιώς την Ερυθρά Θάλασσα ως την Μοζαμβίκη, διαχωρίζει την ήπειρο με σχεδόν διπλάσια ταχύτητα από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως, όπως αναφέρουν οι EconomicTimes.
Η περιοχή βρίσκεται στο σημείο όπου ενώνονται τρεις μεγάλες τεκτονικές πλάκες: η Σομαλική, η Αφρικανική και η Αραβική.
Αυτές οι πλάκες απομακρύνονται μεταξύ τους εδώ και περίπου 25 εκατομμύρια χρόνια, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό τοπίο με βαθιές κοιλάδες και ηφαίστεια, όπως το όρος Κιλιμάντζαρο, την ψηλότερη κορυφή της Αφρικής.
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι μπορούμε να παρακολουθήσουμε αυτή τη διαδικασία να συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο.
Αυτό το ρήγμα, γνωστό για τη σεισμική και ηφαιστειακή του δραστηριότητα, έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό ως περιοχή όπου η αφρικανική ήπειρος διαχωρίζεται σταδιακά σε δύο.
Σύμφωνα με γεωλόγους, το Κέρας της Αφρικής (περιοχή που περιλαμβάνει χώρες όπως η Σομαλία, η Αιθιοπία και η Κένυα) απομακρύνεται σταδιακά από την υπόλοιπη ήπειρο με ρυθμό μερικών χιλιοστών έως εκατοστών τον χρόνο.
Αυτή η αργή κίνηση θυμίζει τον τρόπο που τεράστια παγόβουνα αποκολλώνται από παγοκαλύμματα, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Νέος ωκεανός γεννιέται…
Οι επιστήμονες έχουν πλέον ανακαλύψει ότι οι γεωλογικές δυνάμεις κάτω από τον φλοιό της Γης επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία, υποδεικνύοντας πιο δραματικές μεταμορφώσεις στην τοπογραφία του πλανήτη από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως.
Η διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου ωκεανού, καθώς οι χερσαίες μάζες απομακρύνονται μεταξύ τους.
Ο γεωλόγος Jules Chazot από το Πανεπιστήμιο της Βρετάνης εξηγεί ότι «οι ωκεανοί στη Γη σχηματίζονται όταν μια ήπειρος σπάει στα δύο».
Αυτό ακριβώς είχε συμβεί πριν εκατομμύρια χρόνια, όταν η Αφρική και η Αμερική απομακρύνθηκαν και δημιουργήθηκε ο Ατλαντικός Ωκεανός.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτή η δραματική διαδικασία, θα μπορούσε να διαρκέσει από ένα έως πέντε εκατομμύρια χρόνια, αλλά οι επιπτώσεις της είναι ήδη ορατές σήμερα, με ρωγμές, σχισμές και ηφαιστειακή δραστηριότητα να αναδιαμορφώνουν την περιοχή.
Στην έρημο Afar της Αιθιοπίας, μια ρωγμή μήκους 35 μιλίων που εμφανίστηκε το 2005 προσφέρει μια έντονη εικόνα του διαχωρισμού της ηπείρου.
Το 2018, έντονες βροχοπτώσεις κοντά στο Mai Mahiu της Κένυας αποκάλυψαν μια γραμμή ρήγματος, δημιουργώντας μια τεράστια ρωγμή που διέκοψε δρόμους και προκάλεσε ανησυχίες για τις υποδομές της περιοχής.
Το ρήγμα τροφοδοτείται από την κίνηση της Σομαλικής Πλάκας και της Νουβιανής Πλάκας που απομακρύνονται μεταξύ τους με μέσο ρυθμό έξι έως επτά χιλιοστά ανά έτος. Αν και αυτός ο ρυθμός είναι αμελητέος σε καθημερινή κλίμακα, το ρήγμα αυτό αλλάζει σταδιακά το τοπίο της ηπείρου.
Κάτω από αυτές τις πλάκες βρίσκεται το African Superplume, ένα αποθετήριο λιωμένου βράχου που λεπταίνει τη λιθόσφαιρα και οδηγεί τις πλάκες να απομακρύνονται περαιτέρω.
Αυτή η γεωλογική δραστηριότητα εκδηλώνεται μέσω συχνών σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων και επιφανειακών ρωγμών.
Με την πάροδο του χρόνου, ο Ινδικός Ωκεανός αναμένεται να πλημμυρίσει την κοιλάδα του ρήγματος, δημιουργώντας έναν νέο ωκεανό και διαχωρίζοντας τμήματα της Σομαλίας, της Κένυας, της Τανζανίας και της Αιθιοπίας σε μια νέα ήπειρο.
Αυτή η μεταμόρφωση θα αναδιαμορφώσει τη γεωγραφία της Αφρικής και θα έχει βαθιές επιπτώσεις στο εμπόριο, τα οικοσυστήματα και τις τοπικές οικονομίες.
Χώρες όπως η Ουγκάντα και η Ρουάντα, που είναι επί του παρόντος περίκλειστες, θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ακτές.
Οι μεγάλες λίμνες της ανατολικής Αφρικής, που ήδη περιέχουν το 25% του παγκόσμιου μη παγωμένου γλυκού νερού, θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης.
Καθώς το ρήγμα επεκτείνεται, αυτές οι λίμνες μπορεί να συνδεθούν με τον νέο ωκεανό, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα και δημιουργώντας θαλάσσια οικοσυστήματα.
Το Ανατολικό Ρηγματικό Σύστημα της Αφρικής προσφέρει στους επιστήμονες μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να παρατηρήσουν τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τον πλανήτη μας.
Μελετώντας αυτό το σπάνιο γεγονός, οι ερευνητές αποκτούν πολύτιμες γνώσεις για το πώς κινούνται οι τεκτονικές πλάκες, πώς σχηματίζονται νέοι ωκεανοί και πώς εξελίσσεται η επιφάνεια της Γης με την πάροδο του χρόνου.
Αυτή η γεωλογική δραστηριότητα υπογραμμίζει τη σημασία της συνεχούς γεωλογικής παρακολούθησης για την πρόβλεψη πιθανών φυσικών κινδύνων και τον σχεδιασμό για τη μακροπρόθεσμη αναδιαμόρφωση των ηπειρωτικών τοπίων.
