Μετά την Ελλάδα και την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ στο στόχαστρο μπαίνει η Σλοβακία με τη λεγόμενη υπόθεση «Hacienda» η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοσιότητα εδώ και μήνες.
Σύμφωνα με το Politico, Σλοβάκοι αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν κατηγορίες ότι χρησιμοποίησαν ευρωπαϊκά κονδύλια για την κατασκευή ψεύτικων ξενώνων στους οποίους μπορούν να διαμείνουν μόνο ορισμένοι προνομιούχοι. Στα χαρτιά, οι ξενώνες προορίζονταν για την υποστήριξη του αγροτικού τουρισμού. Στην πραγματικότητα, όμως ορισμένοι έχουν χρησιμεύσει ως πολυτελείς βίλες για αξιωματούχους και τους φίλους τους — ενώ κάποιοι μάλιστα ζουν σε αυτές μόνιμα.
Στο επίκεντρο όλων αυτών βρίσκεται ο εθνικός Οργανισμός Γεωργικών Πληρωμών (PPA), ένας επίσημος φορέας που υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας και είναι υπεύθυνος για την κατανομή των πληρωμών στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (CAP), η οποία αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ζουζάνα Σούμποβα, η οποία ηγήθηκε του τμήματος καταπολέμησης της διαφθοράς του PPA για αρκετούς μήνες κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Έντουαρντ Χέγκερ (2021-2023), είναι επί του παρόντος μία από τους κορυφαίους επικριτές του οργανισμού.
«Από την αρχή κιόλας του έργου μας, αποκαλύψαμε μοιραίες συστημικές αποτυχίες και ένα βαθιά διεφθαρμένο και αδιαφανές περιβάλλον», δήλωσε στο Politico. Ο οργανισμός, πρόσθεσε, βασιζόταν σε υπαλλήλους που έκρυβαν στοιχεία για αδικήματα από την ίδρυσή του το 2003.
«Αυτό το σύστημα, που διοικείται από αυτά τα ισχυρά δίκτυα προσωπικού, το οποίο αποκαλώ οργανωμένη εγκληματική ομάδα, διήρκεσε 20 χρόνια και κανείς δεν κατάφερε να το σπάσει. Ήταν το τμήμα μας, υπό την ηγεσία μου, που τελικά τα κατάφερε», είπε.
Σε δήλωσή του προς το Politico, o PPA εξέφρασε αντιρρήσεις για τις παρατηρήσεις της Σούμποβα και δήλωσε ότι λαμβάνει νομικά μέτρα «για να προστατεύσει το καλό της όνομα».
«Το PPA θεωρεί τις συνεχιζόμενες προσπάθειες ενός μη κοινοβουλευτικού κόμματος μαζί με την κα Šubová — σχετικά με προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και έργα πριν από 10 και πλέον χρόνια — ως προσβολή προς τους εκατοντάδες συναδέλφους που εργάζονται καθημερινά για την ανάπτυξη της σλοβακικής γεωργίας και τη διασφάλιση της επισιτιστικής αυτάρκειας της χώρας», ανέφερε το PPA.
Υπόθεση «Hacienda»
Σε πολλές περιπτώσεις ευρωπαϊκά κονδύλια που δόθηκαν από το 2015 έως το 2016 υπό τη δεύτερη κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο και θα έπρεπε να έχουν αξιοποιηθεί για την κατασκευή τουριστικών εγκαταστάσεων χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστούν οικογενειακές πολυτελή κατοικίες ύψους χιλιάδων ευρώ.
Η Hacienda είναι ένα πολιτικό ζήτημα με έντονη πολιτική ένταση. Ο Μίχαλ Σιμέτσκα, ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης της Σλοβακίας, του φιλελεύθερου κόμματος Προοδευτικής Σλοβακίας, ισχυρίστηκε ότι δεκάδες εκατομμύρια ευρώ που προορίζονταν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους στη Σλοβακία «καταχράστηκαν από την κυβέρνηση του Φίτσο και τους ολιγάρχες του». Το κόμμα Ελευθερία και Αλληλεγγύη (SaS), ένα άλλο κόμμα της αντιπολίτευσης, έχει συντάξει μια λίστα με όλους τους εν λόγω ξενώνες.
Τα ακίνητα έχουν ένα κοινό μοτίβο: είναι δύσκολο να εντοπιστούν, δεν έχουν σχεδόν καθόλου διαδικτυακή παρουσία, είναι περιφραγμένα ή χρησιμοποιούνται ως ιδιωτικές κατοικίες. Ωστόσο, σύμφωνα με τους κανόνες, οι δικαιούχοι επιδοτήσεων της ΕΕ υποχρεούνται να διατηρούν τέτοιες επιχειρήσεις σε λειτουργία και ανοιχτές στο κοινό για τουλάχιστον πέντε χρόνια μετά την απόκτηση των χρημάτων.
Επιπλέον, πολλά από τα έργα συνδέονται με συμμάχους του κυβερνώντος κόμματος «Κατεύθυνση – Σλοβάκικη Σοσιαλδημοκρατία» (Smer) του Φίτσο.
Έλλειψη διαφάνειας
Με την πάροδο των ετών, ο PPA έχει επανειλημμένα ερευνηθεί τόσο από τοπικές όσο και από ευρωπαϊκές αρχές. Τον Μάρτιο, η Ανώτατη Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε ότι, ενώ η Αρχή είχε θεσπίσει επίσημα μέτρα κατά της διαφθοράς, η εφαρμογή τους «εμποδιζόταν από περιορισμούς προσωπικού και επαγγελματισμού, αδύναμους μηχανισμούς ελέγχου και χαμηλό επίπεδο διαφάνειας».
Το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάγωσε το 25% των επιστροφών προς τον PPA λόγω προηγούμενων υποθέσεων απάτης, απαιτώντας εξωτερικό έλεγχο, αναμόρφωση της διοίκησης και βελτίωση της διαφάνειας. Παρόλο που ο οργανισμός αργότερα ανέκτησε την πιστοποίησή του, η Σούμποβα υποστηρίζει ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις εφαρμόστηκαν μόνο στα χαρτιά και όχι στην πράξη, επαναλαμβάνοντας την αξιολόγηση της Ανώτατης Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Σλοβακίας.
Όταν της ζητήθηκε να σχολιάσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι ο PPA είχε υποβληθεί σε αρκετούς ελέγχους τα τελευταία πέντε χρόνια.
Ο Τόμας Ζντεχόφσκι, Τσέχος βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο οποίος ηγήθηκε αποστολής της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού στην Μπρατισλάβα τον Μάιο και πέρασε μήνες συλλέγοντας στοιχεία για ύποπτες υποθέσεις, δήλωσε ότι η υπεξαίρεση κονδυλίων της ΕΕ στη Σλοβακία ήταν «συστηματική».
«Έχουμε συγκεντρώσει πάνω από 300 παραδείγματα από τη Σλοβακία που δείχνουν πώς, τα τελευταία 10 χρόνια, τα χρήματα της ΕΕ διοχετεύονται σταθερά σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων. Αυτές οι ομάδες διογκώνουν τις τιμές όλων των συμβάσεων για να πλουτίσουν», δήλωσε ο συντηρητικός βουλευτής, προσθέτοντας ότι είχε αναφέρει αυτές τις 300 υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), την OLAF και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Αντλούν τα κεφάλαια όχι για δημόσιο όφελος, αλλά για ιδιωτική χρήση. Όπως για να ανακαινίσουν τα σπίτια τους ή να αγοράσουν φορτηγά και άλλα πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με τον σκοπό για τον οποίο προορίζονταν τα χρήματα», είπε ο Ζντεχόφσκι.
Ο PPA απάντησε ότι έχει «θεσπίσει μηχανισμούς ελέγχου» και ότι το δικαίωμα κάθε νυν ή πρώην υπαλλήλου να καταγγέλλει διαφθορά «δεν περιορίζεται με κανέναν τρόπο και μπορεί να ασκηθεί με πλήρη εμπιστευτικότητα».
«Ο PPA εγγυάται ότι οποιοσδήποτε δικαιούχος δεν συμμορφώνεται με τους όρους οποιουδήποτε έργου θα υποχρεούται να επιστρέψει τους οικονομικούς πόρους», πρόσθεσε ο οργανισμός.
Ο εισαγγελέας του EPPO για τη Σλοβακία, Juraj Novocký, δήλωσε στην εφημερίδα Denník N τον περασμένο μήνα ότι το γραφείο διερευνά δεκάδες υποθέσεις που σχετίζονται με τον PPA και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν ήδη ξεκινήσει ποινικές διώξεις.
Τι λέει η κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση του Ρόμπερτ Φίτσο, που έρχεται αντιμέτωπη με κατηγορίες από την αντιπολίτευση και τα μέσα ενημέρωσης, προσπάθησε να υποβαθμίσει την ιστορία.
Ο Υπουργός Γεωργίας Ρίτσαρντ Τάκατς χαρακτήρισε την υπόθεση Hacienda «κατασκευασμένο σκάνδαλο» και επέμεινε ότι όλοι οι εσωτερικοί έλεγχοι λειτουργούν σωστά. Κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι προσπαθεί να ανατρέψει την κυβέρνηση και να βλάψει την εικόνα της Σλοβακίας με τρόπο που κινδυνεύει να της στερήσει την πρόσβαση σε κονδύλια της ΕΕ.
Ο Φίτσο, ο οποίος υπηρετεί τώρα την τέταρτη θητεία του ως πρωθυπουργός, αποκάλεσε τον Ζντεχόφσκι, τον Τσέχο ευρωβουλευτή, «πληρωμένο δολοφόνο που κάνει τη βρώμικη δουλειά της αντιπολίτευσης». Αρνήθηκε ότι η κυβέρνησή του ήταν διεφθαρμένη και μπλόκαρε την προσπάθεια της αντιπολίτευσης να συγκαλέσει έκτακτη συνεδρίαση του κοινοβουλίου για να συζητήσει το θέμα.
