Έξι μόλις μήνες μετά την άνοδό του στην καγκελαρία, ο Φρίντριχ Μερτς, που υποσχόταν να φέρει τον «γερμανικό ανανεωτικό αέρα» στην Ευρώπη, φαίνεται να προκαλεί ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όχι για τις προθέσεις του, αλλά για τη μέθοδό του. Aποφάσεις χωρίς συνεννόηση, διπλωματικά ολισθήματα και κινήσεις που φανερώνουν έναν ηγέτη περισσότερο συνηθισμένο στα επιχειρηματικά συμβούλια παρά στα τραπέζια των Βρυξελλών, επισημαίνεται σε δημοσίευμα του εβδομαδιαίου γαλλικού περιοδικού Le Point.
Το πιο πρόσφατο επεισόδιο κατεγράφη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης Οκτωβρίου. Μπροστά στις κάμερες, ο καγκελάριος δήλωσε πως οι 27, συμπεριλαμβανομένης και της Γαλλίας, είχαν εγκρίνει ομόφωνα τη συμφωνία ΕΕ–Mercosur. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επικράτησε αμηχανία, καθώς η δήλωση δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Μάλιστα, η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κάγια Κάλας, η οποία απουσίαζε από την αίθουσα κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, εμπιστεύτηκε τα λόγια του Μερτς και τα επανέλαβε.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα είχε απλώς ζητήσει από τους πρεσβευτές να επιλύσουν τεχνικά ζητήματα μετάφρασης. Ο Μερτς, ωστόσο, θεώρησε ότι επρόκειτο για πολιτική επικύρωση.
Λάθος ερμηνεία; Ευσεβής πόθος; Ο Μερτς είπε αυτό που ήθελε να ακούσει. Σε κάθε περίπτωση, το περιστατικό εξέθεσε τον Γερμανό καγκελάριο και τη χώρα του.
Ακόμη μεγαλύτερες αντιδράσεις προκάλεσε η επίσκεψή του στην Άγκυρα. Στο πλευρό του Ταγίπ Ερντογάν, ο καγκελάριος μίλησε για «τη στενή σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ» και την πρόθεση του Βερολίνου να «διευκολύνει τον δρόμο προς την Ευρώπη». Η φράση ερμηνεύθηκε από την τουρκική κυβέρνηση ως αναθέρμανση της ενταξιακής προοπτικής, που έχει «παγώσει» από το 2018. Η Αθήνα και η Λευκωσία αντέδρασαν άμεσα, ενώ στο Παρίσι επικράτησε εκνευρισμός, σημειώνεται στο δημοσίευμα.
Ο αθρογράφος του Le Point Εμμανουέλ Μπερέτα συνεχίζει στον ίδιο τόνο και επισημαίνει ότι τα διπλωματικά λάθη συνοδεύτηκαν και από αμφιλεγόμενες δηλώσεις για τη μετανάστευση, που προκάλεσαν κύμα αντιδράσεων ακόμη και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος CDU.
«Ο Φρίντριχ Μερτς δεν είναι πλέον σχολιαστής τηλεοπτικών πάνελ, είναι καγκελάριος και φέρει ευθύνη για τη συνοχή και το κλίμα δημόσιου διαλόγου», σχολίασε ο ευρωβουλευτής του CDU, Ντένις Ράντκε.
Αναδεικνύεται έτσι ένα πρόβλημα ύφους και ουσίας. Όπως σημειώνεται στο γαλλικό δημοσίευμα, ο Μερτς ενεργεί ως μάνατζερ που αποφασίζει μόνος και γρήγορα, χωρίς να μετρά πάντα τις πολιτικές συνέπειες.
Προώθησε, για παράδειγμα, μέσω άρθρου του στους Financial Times, την ιδέα να χρησιμοποιηθούν τα 140 δισ. ευρώ από τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια υπέρ της Ουκρανίας, χωρίς όμως προηγούμενη διαβούλευση με τους εταίρους. Το Βέλγιο αντέδρασε έντονα, θεωρώντας ότι ο καγκελάριος υπερέβη τα όρια.
Η Γερμανία, την ώρα που δοκιμάζεται από οικονομική στασιμότητα, ενεργειακές πιέσεις και την άνοδο της ακροδεξιάς AfD πάνω από το 20%, χρειάζεται ηγεσία ψύχραιμη και έμπειρη. Αντί γι’ αυτό, πολλοί στις Βρυξέλλες βλέπουν έναν ηγέτη ανυπόμονο, που ταλαντεύεται ανάμεσα στην επιθυμία για δράση και στην έλλειψη συντονισμού, παρατηρεί ο συντάκτης του άρθρου.
Η Ευρώπη, με τη Γαλλία επίσης αποδυναμωμένη στο τέλος της προεδρίας Μακρόν, δεν διαθέτει πια τον «κινητήρα» που άλλοτε σχημάτιζαν Παρίσι και Βερολίνο. Όπως παρατηρεί Ευρωπαίος διπλωμάτης, «η Γερμανία του Μερτς πρέπει να αποφασίσει αν θέλει να πορευτεί συλλογικά ή μόνη της, γιατί έχει τη δύναμη να το κάνει, αλλά η Ευρώπη χρειάζεται συνεργασία, όχι αυτονόμηση».
Έξι μήνες δεν αρκούν για οριστικό συμπέρασμα, όμως τα σημάδια είναι ανησυχητικά, καταλήγει το δημοσίευμα. Στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες ελπίζουν πως ο Φρίντριχ Μερτς θα μάθει να ακούει, να συνεννοείται και να μετατρέπει την ενέργειά του σε στρατηγική. Η Γερμανία και η Ευρώπη το έχουν ανάγκη περισσότερο από ποτέ.
