Δύο ευρωπαϊκοί δορυφόροι δημιούργησαν τις πρώτες τεχνητές εκλείψεις Ηλίου, προσφέροντας στους επιστήμονες ώρες συνεχούς ολικής έκλειψης. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες εικόνες στο πλαίσιο του Αεροπορικού Σαλονιού στο Παρίσι.
Οι δυο δορυφόροι, που εκτοξεύτηκαν στα τέλη του 2024, πραγματοποιούν προσομοιωμένες ηλιακές εκλείψεις από τον Μάρτιο, από ύψος δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων πάνω από τη Γη. Οι δύο μικροί δορυφόροι πετούν σε απόσταση μόλις 150 μέτρων μεταξύ τους. Ο πρώτος, παρεμβάλλεται μπροστά στον Ήλιο- όπως κάνει η Σελήνη κατά τη διάρκεια μιας ολικής έκλειψης- ενώ ο δεύτερος στοχεύει με το τηλεσκόπιό του το στέμμα του Ήλιου, την εξωτερική ατμόσφαιρα, δηλαδή, που σχηματίζει ένα φωτεινό φωτοστέφανο.
Η αποστολή, με την ονομασία Proba-3, και προϋπολογισμό 210 εκατομμύρια δολάρια, έχει ήδη πραγματοποιήσει 10 επιτυχημένες ηλιακές εκλείψεις κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής φάσης. Η μεγαλύτερη έως τώρα διήρκεσε πέντε ώρες. Ο επικεφαλής επιστήμονας του τηλεσκοπίου, Αντρέι Ζούκοφ από το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Βελγίου, ελπίζει να φτάσει κάθε έκλειψη τις έξι ώρες συνεχούς παρατήρησης όταν ξεκινήσει η πλήρης επιστημονική λειτουργία τον Ιούλιο.
Το εγχείρημα απαιτεί εξαιρετικά υψηλή τεχνολογική ακρίβεια. Οι δύο δορυφόροι σε σχήμα κύβου (με μέγεθος μικρότερο των 1,5 μέτρων) πρέπει να διατηρούν απόσταση με απόκλιση μικρότερη του χιλιοστού- όσο το πάχος ενός ανθρώπινου νυχιού. Η ακριβής πλοήγηση γίνεται αυτόνομα, με τη βοήθεια GPS, ιχνηλατών αστεριών, λέιζερ και ραδιοζεύξεων.
Οι πρώτες εικόνες από το στέμμα του Ήλιου, σύμφωνα με τον Ζούκοφ, είναι εντυπωσιακές.
«Σχεδόν δεν πιστεύαμε στα μάτια μας», δηλωσε στο Associated Press. «Ήταν η πρώτη προσπάθεια — και λειτούργησε. Ήταν απίστευτο» πρόσθεσε.
Ο στόχος είναι περίπου δύο τεχνητές εκλείψεις την εβδομάδα– συνολικά σχεδόν 200 σε διάστημα δύο ετών- οι οποίες θα αποδώσουν πάνω από 1.000 ώρες παρατήρησης. Πρόκειται για μια επιστημονική ευκαιρία αν σκεφτεί κανείς ότι μια ολική έκλειψη Ηλίου διαρκεί μόλις λίγα λεπτά και εμφανίζεται κατά μέσο όρο μία φορά κάθε 18 μήνες.
Το στέμμα του Ήλιου παραμένει μυστήριο: είναι θερμότερο από την ίδια την επιφάνεια του άστρου, και οι στεμματικές εκπομπές μάζας (coronal mass ejections) εκτοξεύουν δισεκατομμύρια τόνους πλάσματος και μαγνητικά πεδία στο διάστημα, προκαλώντας γεωμαγνητικές καταιγίδες που μπορούν να διαταράξουν δίκτυα ενέργειας και επικοινωνίας, ακόμη και να δημιουργήσουν σέλας σε απρόσμενα γεωγραφικά πλάτη.
Αν και προηγούμενοι δορυφόροι- όπως το Solar Orbiter του ESA και της NASA και το παρατηρητήριο Soho- έχουν δημιουργήσει τεχνητές ηλιακές εκλείψεις, ο δίσκος που εμπόδιζε το ηλιακό φως βρισκόταν πάντα στο ίδιο σκάφος με το τηλεσκόπιο που παρατηρούσε την ηλιακή κορώνα. Αυτό που καθιστά τη συγκεκριμένη αποστολή μοναδική, σύμφωνα με τον Ζούκοφ, είναι ότι τα δύο συστήματα βρίσκονται σε ξεχωριστούς δορυφόρους, προσφέροντας σαφέστερη οπτική γωνία για τα εξωτερικά στρώματα του στέμματος.
«Είμαστε εξαιρετικά ικανοποιημένοι από την ποιότητα των εικόνων και αυτό οφείλεται στην εξαιρετική ακρίβεια του σχηματισμού πτήσης», δήλωσε από το Παρίσι ο υπεύθυνος της αποστολής για τον ESA, Νταμιέν Γκαλανό.
