Για να επιτύχουμε πραγματική ευτυχία και ικανοποίηση στη ζωή μας, είναι σημαντικό να μην εστιάζουμε αποκλειστικά στον εαυτό μας, αλλά και στις σχέσεις μας με τους άλλους.
Μια πρόσφατη μελέτη αποκαλύπτει ότι το «μυστικό» μπορεί να είναι απλώς η εμπιστοσύνη στους ανθρώπους γύρω μας.
Η συγκεκριμένη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Psychological Bulletin, εξέτασε σχεδόν 1.000 ερευνητικά έργα και δεδομένα από περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια άτομα σε παγκόσμιο επίπεδο. Σκοπός της ήταν να αποκαλύψει τη σύνδεση μεταξύ εμπιστοσύνης και ευτυχίας. Το συμπέρασμα ήταν εντυπωσιακό: η ικανότητά μας να εμπιστευόμαστε – είτε τους γείτονές μας, είτε θεσμούς, είτε ακόμη και αγνώστους – έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική μας υγεία.
Τα ευρήματα ήταν συνεπή σε όλες τις ηλικιακές ομάδες: είτε είμαστε 26, 56 ή 83 ετών, η σχέση αυτή παραμένει ισχυρή. Έδειξαν ότι η εμπιστοσύνη και η ευτυχία αλληλοτροφοδοτούνται: όχι μόνο η εμπιστοσύνη μας φέρνει μεγαλύτερη ευτυχία, αλλά και η ευτυχία μας μας καθιστά πιο ανοιχτούς στην εμπιστοσύνη. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι «η εμπιστοσύνη και η ευημερία ενισχύονται αμοιβαία με την πάροδο του χρόνου».
Αυτός ο μηχανισμός είναι λογικός από ψυχολογική άποψη: όταν νιώθουμε καλά, βλέπουμε τον κόσμο πιο θετικά, ερμηνεύουμε καταστάσεις με κατανόηση και τείνουμε να δίνουμε στους άλλους το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Αντίστοιχα, η εμπιστοσύνη ενισχύει τη συμμετοχή μας στην κοινωνία και τις υποστηρικτικές σχέσεις, γεγονός που προάγει την ευτυχία.
Αναλογιστείτε τις στιγμές που νιώσατε πραγματικά ευτυχισμένοι – πιθανότατα συνδέονται με σχέσεις που σας έκαναν να αισθάνεστε ασφαλείς. Αντίθετα, οι περίοδοι δυσπιστίας, είτε απέναντι σε έναν σύντροφο είτε σε θεσμικές αποφάσεις, ίσως συνοδεύτηκαν από άγχος ή θλίψη.
Τι παρατήρησαν οι ερευνητές
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης ανέλυσαν τρεις τύπους εμπιστοσύνης, με διαφορετική βαρύτητα για την ευημερία μας. Η διαπροσωπική εμπιστοσύνη – δηλαδή η πίστη μας σε άτομα του κοντινού μας περιβάλλοντος (φίλους, οικογένεια, συναδέλφους) -είχε τη μεγαλύτερη επίδραση στην ευτυχία. Ακολουθούσε η γενικευμένη εμπιστοσύνη, δηλαδή η βασική μας πεποίθηση απέναντι στην ανθρώπινη φύση. Τέλος, η θεσμική εμπιστοσύνη – προς οργανισμούς, κυβερνήσεις, την αστυνομία – είχε τη μικρότερη επίδραση, αν και παρέμενε σημαντική.
Η έρευνα αποκάλυψε και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σύνδεση εμπιστοσύνης με διάφορες πτυχές της ευημερίας. Η πιο ισχυρή σχέση εμφανίστηκε με τη γενική ικανοποίηση από τη ζωή – δηλαδή το πώς αξιολογούμε τη συνολική πορεία της ζωής μας. Η σύνδεση ήταν πιο αδύναμη με θετικά συναισθήματα όπως η χαρά και ο ενθουσιασμός, και ακόμα πιο ασθενής με τα αρνητικά, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
Η ηλικία μετράει
Ίσως το πιο απροσδόκητο εύρημα ήταν ότι η σχέση εμπιστοσύνης–ευτυχίας δεν ήταν εξίσου ισχυρή σε όλες τις ηλικίες. Παιδιά, έφηβοι και ηλικιωμένοι παρουσίασαν πιο έντονη σύνδεση ανάμεσα στην εμπιστοσύνη και την ικανοποίηση από τη ζωή. Αντίθετα, νέοι ενήλικες και μεσήλικες εμφάνισαν ασθενέστερη σχέση.
Για τους νέους, η δημιουργία και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων αποτελεί βασικό αναπτυξιακό στόχο – και η εμπιστοσύνη παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Στη μέση ηλικία, όμως, οι άνθρωποι συχνά εστιάζουν στην καριέρα και την αυτονομία, μειώνοντας τον ρόλο της εμπιστοσύνης στη συνολική τους ευτυχία.
Ο ρόλος της κοινωνίας
Οι σκανδιναβικές χώρες, όπως η Φινλανδία και η Δανία, πρωτοστατούν στους δείκτες ευτυχίας, ενισχύοντας τη σύνδεση εμπιστοσύνης και ευημερίας. Εκεί, η γενικευμένη εμπιστοσύνη αντανακλά την πίστη των πολιτών στην ικανότητα του κράτους να προσφέρει ένα ασφαλές, ευημερούν και συνεργατικό κοινωνικό περιβάλλον.
Η εμπιστοσύνη μας στους άλλους είναι στενά συνδεδεμένη με την ψυχική ευημερία, αλλά το κοινωνικό πλαίσιο την ενισχύει ή την αποδυναμώνει. Άνθρωποι με έμφυτη εμπιστοσύνη δεν αποκομίζουν απαραίτητα τα ίδια οφέλη σε κοινωνίες χαμηλής συνοχής, όσο σε περιβάλλοντα όπου κυριαρχεί η εμπιστοσύνη και η αλληλεγγύη. Παρότι παραδοσιακά θεωρείται ότι οι γυναίκες είναι πιο προσανατολισμένες στις σχέσεις, η μελέτη έδειξε πως άνδρες και γυναίκες επηρεάζονται εξίσου από την εμπιστοσύνη ως προς την ευημερία τους.
Σε μια εποχή όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς κλονίζεται, τα ευρήματα της μελέτης προσφέρουν τόσο προειδοποίηση όσο και ελπίδα. Καθώς η εμπιστοσύνη μειώνεται, μπορεί να επηρεαστεί και η συλλογική ευημερία. Αν όμως επενδύσουμε στην οικοδόμηση κοινοτήτων βασισμένων στην εμπιστοσύνη, μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής για τις μελλοντικές γενιές.
