Οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Κίνας για τις διμερείς εμπορικές σχέσεις οι οποίες αναμένεται να πάρουν νέα παράταση πιθανότατα θα υπερβούν το ζήτημα των διμερών δασμών, καθώς και οι δύο πλευρές επιδιώκουν να κερδίσουν την υποστήριξη άλλων εμπορικών εταίρων ώστε να ευθυγραμμιστούν με τα συμφέροντά τους
Καθώς καταλαγιάζει ο απόηχος του τελευταίου γύρου εμπορικών συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας που πραγματοποιήθηκε στο τέλος Ιουλίου στη Στοκχόλμη, αναλυτές εκτιμούν ότι οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ενδέχεται να μετακινούνται προς «έμμεσες μορφές διαπραγμάτευσης», ενισχύοντας τις εταιρικές σχέσεις τους με τρίτες χώρες — κάτι που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομική τάξη υπό την ηγεσία των δύο μεγαλύτερων οικονομιών παγκοσμίως.
«Αντιαμερικανικές πολιτικές»
Επί του παρόντος, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump έχει βάλει στο στόχαστρο του εμπορικού του πολέμου την αποκαλούμενη ομάδα χωρών BRICS επιβάλλοντας υπερβολικά υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές από Βραζιλία και Ινδία και κατηγορώντας τες ότι ακολουθούν «αντιαμερικανικές» πολιτικές.
Οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Μπραζίλια και το Νέο Δελχί έχουν βυθιστεί σε νέο χαμηλό επίπεδο.
Όμως αυτή η επιθετικότητα μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την Τετάρτη 6 Αυγούστου ότι θα επιβάλει πρόσθετο δασμό 25% σε προϊόντα από την Ινδία, επικαλούμενος τις συνεχιζόμενες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί ενώ με τον ίδιο ποσο δασμού απειλείται και η Κίνα.
Αυτό ανεβάζει το σύνολο της δασμολογικής επιβάρυνσης στα περισσότερα προϊόντα στο 50%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά που αντιμετωπίζει εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ.
Η Βραζιλία επίσης αντιμετωπίζει δασμούς 50% σε πολλές εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ, όχι λόγω εμπορικών ανισορροπιών, αλλά λόγω της οργής του Trump για αυτό που αποκαλεί «κυνήγι μαγισσών» εναντίον του συμμάχου του, του πρώην Προέδρου Jair Bolsonaro, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για συνωμοσία πραξικοπήματος μετά την εκλογική του ήττα το 2022.
Αυτή η επιδείνωση των σχέσεων μπορεί να είναι η πρόθεση του Trump: να πιέσει αυτές τις χώρες στα όρια ώστε να συμφωνήσουν σε εμπορικές συμφωνίες έντονα ευνοϊκές για τη Ουάσιγκτον.
Αυτή η στρατηγική φαίνεται να λειτούργησε με την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση
Ωστόσο, η επιβολή τέτοιων υπέρογκων δασμών στις οικονομίες της ομάδας των BRICS θα μπορούσε να τις φέρει πιο κοντά, ενισχύοντας την αποφασιστικότητα μιας ομάδας που φαινόταν να χάνει όποια δυναμική, σκοπό και ενότητα είχε.
Οι αρχικές χώρες του BRIC – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα – πραγματοποίησαν την πρώτη τους σύνοδο το 2009, οκτώ χρόνια μετά τον οικονομολόγο της Goldman Sachs Jim O’Neill, που επινόησε το ακρωνύμιο για αυτήν την ομάδα αναδυόμενων οικονομιών που, όπως είπε, θα αμφισβητούσαν στο μέλλον την ομάδα των πλούσιων χωρών G7.
Η Νότια Αφρική έγινε το «S» στο BRICS δύο χρόνια αργότερα και η λέσχη πλέον περιλαμβάνει 11 χώρες, όπως την Ινδονησία, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, καθώς και ακόμη εννέα «χώρες-εταίρους», όπως τη Μαλαισία, τη Νιγηρία και την Ταϊλάνδη.
Ήταν πάντα μια ετερόκλητη ομάδα – γεωγραφικά, οικονομικά, πολιτιστικά και πολιτικά – πράγμα που σήμαινε ότι η συνοχή της ήταν πάντα αμφισβητήσιμη. Οι σχέσεις της ήταν κάποιες φορές τεταμένες, ιδιαίτερα μεταξύ των μεγαλύτερων μελών της.
Γι’ αυτό ήταν αξιοσημείωτο όταν ο Πρωθυπουργός της Ινδίας Narendra Modi ανακοίνωσε την Τετάρτη (6/8) ότι θα επισκεφθεί την Κίνα για πρώτη φορά μετά από επτά και πλέον χρόνια.
Αυτό μπορεί να είναι ένδειξη ότι οι αυξανόμενες εντάσεις με τη Ουάσιγκτον βοηθούν στη βελτίωση των ψυχρών σχέσεων μεταξύ του Νέο Δελχί και του Πεκίνου.
Την ίδια μέρα, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Luiz Inacio Lula da Silva δήλωσε στο Reuters ότι σκοπεύει να καλέσει τους ηγέτες της Ινδίας και της Κίνας για να συζητήσουν μία κοινή απάντηση των BRICS στους δασμούς του Trump.
«Θα προσπαθήσω να συζητήσω μαζί τους για το πώς τα πηγαίνει ο καθένας σε αυτήν την κατάσταση … ώστε να μπορέσουμε να πάρουμε μια απόφαση», είπε ο Lula.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι BRICS έχουν δέκα χώρες στο G20», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην ομάδα που συγκεντρώνει τις 20 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.
Ενωμένο μέτωπο
Αν και τίποτα δεν ενώνει όσο ένας κοινός εχθρός, οι διαφορές μεταξύ των χωρών BRICS μπορεί να περιορίσουν το πόσο σταθερό μπορεί να είναι αυτό το μέτωπο.
Ο Stephen Jen, CEO και co-CIO της Eurizon SLJ Asset Management στο London, υποστηρίζει ότι οι εμπορικοί δεσμοί μεταξύ των πέντε βασικών χωρών BRICS – πόσο μάλλον οι ιστορικοί, πολιτικοί και πολιτιστικοί δεσμοί – είναι αδύναμοι.
Μόνο το 14% του εμπορίου τους διεξάγεται μεταξύ τους.
Η Ρωσία και η Βραζιλία ίσως έχουν υψηλότερα επίπεδα ενδο-BRICS εμπορίου, αλλά μόνο το 9% των εξαγωγών της Κίνας κατευθύνεται προς BRICS, σημαντικά λιγότερο από το 19% που πηγαίνει στην αναδυόμενη Ασία και το 15% που προορίζεται για τις ΗΠΑ.
Και σε οικονομικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς όρους, η Κίνα έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από τις άλλες στην παγκόσμια σκηνή.
«Οι ομάδα των BRICS είναι περισσότερο μια συμμαχία στα χαρτιά, παρά στην πραγματικότητα», λέει ο Jen.
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το ενδο-BRICS εμπόριο ενισχύεται.
Το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Ρωσίας έφτασε σε νέο ρεκόρ 244,8 δισ. δολαρίων πέρυσι, ενώ η Κίνα και η Ινδία είναι οι δύο μεγαλύτεροι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βραζιλίας, απορροφώντας το 28% των εξαγωγών της και το 24% των εισαγωγών της. Περίπου το 70% των εισαγωγών σόγιας της Κίνας προέρχεται από τη Βραζιλία.
Η νέα τάξη
Οι δασμοί του Trump μπορεί να φέρουν τις χώρες της ομάδας των BRICS εγγύτερα βραχυπρόθεσμα, σε τομείς όπως το εμπόριο, οι επενδύσεις και η νομισματική πολιτική.
Μπορεί να θεωρήσουν ότι αυτό εξυπηρετεί τα οικονομικά – και για ορισμένες, τα πολιτικά – συμφέροντά τους να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο.
Για πόσο καιρό μπορεί να διατηρηθεί αυτό το μέτωπο είναι άγνωστο. Αυτές οι χώρες, ιδιαίτερα η Ινδία, μπορεί να αντισταθούν στο να περάσουν περισσότερο υπό την επιρροή της Κίνας, και η απομονωμένη διεθνώς θέση της Ρωσίας μπορεί να περιορίσει την περαιτέρω ολοκλήρωση πέρα από τις εισαγωγές εμπορευμάτων.
Στο μεταξύ, ωστόσο, τα «πυρά» δασμών του Trump είναι στραμμένα προς τις BRICS.
Αυτό που θα δούμε θα είναι ένας κόσμος κερματισμένος με όρους εμπορικών μπλοκ.
