Σημαντικές πτυχές της πρόσφατης τραπεζικής ιστορίας της χώρας φαίνεται πως παραμένουν άγνωστες σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης. Μετά τις αλλεπάλληλες ανακεφαλαιοποιήσεις της περιόδου της κρίσης, οι συστημικές τράπεζες πέρασαν ουσιαστικά στον έλεγχο του Δημοσίου μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Ωστόσο, λίγα χρόνια αργότερα, το Δημόσιο αποεπένδυσε, πουλώντας τις συμμετοχές του σε ξένους επενδυτές σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, καταγράφοντας θηριώδεις ζημίες.
Η αποεπένδυση αυτή πραγματοποιήθηκε λίγο πριν οι τράπεζες επιστρέψουν σε υψηλή κερδοφορία, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων τον μηχανισμό του αναβαλλόμενου φόρου (DTC), ο οποίος τους επιτρέπει να εμφανίζουν κέρδη χωρίς αντίστοιχη φορολογική επιβάρυνση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αναβαλλόμενος φόρος εγκρίθηκε για να καλύψει ζημίες παλαιών μετόχων, οι οποίοι πλέον δεν υφίστανται, ενώ οι σημερινοί ιδιοκτήτες των τραπεζών απολαμβάνουν ένα προνόμιο που, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, δεν τους αναλογεί.
Το αποτέλεσμα είναι ένα τραπεζικό σύστημα που, ενώ διασώθηκε με χρήματα των φορολογουμένων, λειτουργεί σήμερα με όρους πλήρους αυτονομίας, συχνά εις βάρος των Πολιτών. Οι μαζικές συγχωνεύσεις και το κλείσιμο καταστημάτων –ιδιαίτερα στην περιφέρεια– έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα πρόσβασης σε βασικές τραπεζικές υπηρεσίες, ειδικά για ηλικιωμένους και μικρές επιχειρήσεις. Παράλληλα, η ποιότητα εξυπηρέτησης καταγγέλλεται συχνά ως ανεπαρκής ή ακόμη και προσβλητική.
Την ίδια στιγμή, οι τράπεζες εμφανίζονται να μην εξαρτώνται πλέον από τις καταθέσεις των Πολιτών, καθώς το σύγχρονο τραπεζικό πλαίσιο τους επιτρέπει να διατηρούν ελάχιστα ίδια αποθεματικά σε σχέση με τα δάνεια που χορηγούν. Ενδεικτικά, για κάθε 100 ευρώ δανείου απαιτείται μόλις 1 ευρώ σε αποθεματικά, ενώ οι τόκοι χρεώνονται στο σύνολο του ποσού.
Στο μέτωπο των «κόκκινων» δανείων, εντείνεται και η κοινωνική αντιπαράθεση. Ενώ τα funds μπορούν να εξαγοράζουν δάνεια σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, οι ίδιοι οι δανειολήπτες δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τα δάνειά τους με αντίστοιχους όρους. Το ζήτημα αφορά κυρίως δάνεια της περιόδου της χρεοκοπίας, για την οποία οι Πολίτες δεν θεωρούνται υπεύθυνοι, ούτε για την κακοδιαχείριση που προηγήθηκε.
Παρά ταύτα, το κράτος εξακολουθεί να στηρίζει έμμεσα το τραπεζικό σύστημα. Η υποχρεωτική χρήση τραπεζικών συναλλαγών για τη διασφάλιση φορολογικών εκπτώσεων, καθώς και η γενικευμένη επιβολή POS στις επιχειρήσεις, ενισχύουν τα έσοδα των τραπεζών μέσω προμηθειών. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος ωφελείται τελικά από αυτές τις πολιτικές.
Για πολλούς επικριτές, η συνολική διαχείριση του τραπεζικού ζητήματος συνιστά μία από τις σοβαρότερες πολιτικές ευθύνες της σημερινής κυβέρνησης, με τις τράπεζες να λειτουργούν πλέον ως «κράτος εν κράτει», χωρίς ουσιαστικό κοινωνικό ή δημόσιο έλεγχο.
