Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) επιβεβαιώνει, με μια απόφαση-καταπέλτη που φτάνει μέχρι την τότε ηγεσία του υπουργείου μεταφορών και τον Κωστάκη Καραμανλή, τα δραματικά κενά στην εκπαίδευση των σταθμαρχών που εκπαιδεύτηκαν την ίδια περίοδο με τον σταθμάρχη Λάρισας, ο οποίος υπηρετούσε τη μοιραία νύχτα της τραγωδίας στα Τέμπη.
Μετά από πολύμηνη έρευνα, η Αρχή επέβαλε στον ΟΣΕ πρόστιμο ύψους 1.040.000 ευρώ, κρίνοντας ότι υπήρξαν συστηματικές παραλείψεις και παραβιάσεις του κανονιστικού πλαισίου που έθεσαν σε άμεσο κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια.
Εκπαίδευση «στο πόδι» και παρακάμψεις διαδικασιών
Σύμφωνα με την απόφαση, ο ΟΣΕ παρέκαμψε το εγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, παρέλειψε κρίσιμα στάδια θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης και δεν τήρησε τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία ολοκλήρωσης των μαθημάτων.
Η ΡΑΣ διαπιστώνει ότι 75 σταθμάρχες τοποθετήθηκαν σε υπηρεσία χωρίς να έχει τεκμηριωθεί η ολοκλήρωση του Β΄ κύκλου εκπαίδευσης (177 ωρών). Σε πολλά παρουσιολόγια εντοπίστηκαν ελλείψεις, ασυμφωνίες και ανυπόγραφα φύλλα αξιολόγησης.
Ακόμα πιο ανησυχητικό: παρά τη ρητή απαγόρευση που είχε εκδοθεί από τον Μάρτιο του 2023, ο ΟΣΕ συνέχισε να τοποθετεί ανεκπαίδευτους σταθμάρχες σε ενεργή υπηρεσία, σε κρίσιμους σταθμούς όπως Θεσσαλονίκη, Σίνδος, Ικόνιο, Πάτρα και Άγιος Ανδρέας.
Προσωπικό «δύο ταχυτήτων»
Η Αρχή επισημαίνει ότι ο ΟΣΕ εφάρμοσε διαφορετικό καθεστώς εκπαίδευσης για μόνιμους υπαλλήλους και για όσους εργάζονταν με συμβάσεις παροχής υπηρεσιών («μπλοκάκι»), παρότι όλοι εκτελούσαν τα ίδια κρίσιμα καθήκοντα.
Η πρακτική αυτή, όπως σημειώνει η ΡΑΣ, παραβιάζει ευθέως τον ευρωπαϊκό κανονισμό και το Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας του ίδιου του Οργανισμού. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός συστήματος δύο ταχυτήτων, που αποδυνάμωσε περαιτέρω την αξιοπιστία των σιδηροδρομικών υπηρεσιών.
Πολιτικές ευθύνες και θεσμική αδράνεια
Η υπόθεση επαναφέρει στο προσκήνιο τα ερωτήματα για την εποπτεία και τις ευθύνες της τότε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Μεταφορών, που είχε τη γενική ευθύνη για τον ΟΣΕ και τον έλεγχο εφαρμογής των διαδικασιών ασφάλειας.
Παρά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και τις δεσμεύσεις για «ριζικές αλλαγές», η ΡΑΣ διαπιστώνει ότι οι ίδιες παθογένειες συνεχίστηκαν: ανεπαρκής κατάρτιση, ασαφή καθήκοντα, έλλειψη εποπτείας και γραφειοκρατική αδιαφορία.
Είναι προφανές ότι οι μηχανισμοί ελέγχου δεν λειτούργησαν ούτε μετά την τραγωδία, γεγονός που προκαλεί εύλογη αγανάκτηση στην κοινωνία και επαναφέρει το ερώτημα: ποιος ελέγχει τελικά τους ελεγκτές;
Οι κυρώσεις και τα μέτρα συμμόρφωσης
Η ΡΑΣ επέβαλε πρόστιμο 1 εκατ. ευρώ – 100.000 ευρώ για κάθε ημέρα απασχόλησης μη πιστοποιημένου προσωπικού επί δέκα ημέρες – και επιπλέον 40.000 ευρώ για διοικητικές παραβάσεις.
Παράλληλα, έδωσε εντολή στον ΟΣΕ να προχωρήσει σε:
Τήρηση πλήρων, ενυπόγραφων παρουσιολογίων και ημερολογίων εκπαίδευσης.
Δημιουργία ανεξάρτητης τριμελούς επιτροπής αξιολόγησης.
Θέσπιση 18μηνης δοκιμαστικής περιόδου για σταθμάρχες και κλειδούχους.
Έκδοση επίσημων βεβαιώσεων επιτυχούς εκπαίδευσης.
Η Αρχή προειδοποιεί πως αν δεν υπάρξει πλήρης συμμόρφωση, θα επιβληθούν ακόμη αυστηρότερα πρόστιμα.
Ένα σύστημα που δεν διδάχθηκε από το δυστύχημα
Η απόφαση της ΡΑΣ λειτουργεί ως καθρέφτης των διαχρονικών προβλημάτων στον ελληνικό σιδηρόδρομο: έλλειψη επαγγελματισμού, απουσία λογοδοσίας και διαχρονική αμέλεια.
Παρά τις δηλώσεις για μεταρρυθμίσεις και αλλαγές κουλτούρας ασφάλειας, τα πορίσματα δείχνουν πως το κράτος και οι αρμόδιοι φορείς δεν απέφυγαν την επανάληψη των ίδιων λαθών που οδήγησαν στην τραγωδία των 57 θυμάτων.
Η κοινωνία απαιτεί όχι μόνο πρόστιμα, αλλά απαντήσεις και ευθύνες για ένα σύστημα που φαίνεται να παραμένει επικίνδυνα ίδιο.
