Ήταν 20 Μαΐου του 2013, όταν ο Σνόουντεν πέταξε για το Χονγκ Κονγκ, αφού προηγουμένως παραιτήθηκε από την εργασία του σε μια εγκατάσταση της NSA στη Χαβάη. Λίγες εβδομάδες αργότερα ο ίδιος αποκάλυψε χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα της NSA στους δημοσιογράφους Γκλεν Γκρίνγουολντ, Λάουρα Πόιτρας και Ίγουεν ΜακΆσκιλ. Οι πληροφορίες εμφανίστηκαν αρχικά στο The Guardian και The Whasington Post, ενώ άλλες αποκαλύψεις ακολούθησαν στον γερμανικό Spiegel και στους New York Times.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η απόφαση του να να διαρρεύσει τα προγράμματα PRISM και Tempora έγινε για «να ενημερωθεί το κοινό ως προς το τι συμβαίνει στο όνομά του και τι εναντίον του».
Αμέσως ο Σνοούντεν κατηγορήθηκε από την αμερικάνικη δικαιοσύνη για κλοπή κυβερνητικής ιδιοκτησίας, κυκλοφορία πληροφοριών εθνικής άμυνας χωρίς άδεια και σκόπιμη διαβίβαση απόρρητων εγγράφων των μυστικών υπηρεσιών σε μη εξουσιοδοτημένους αποδέκτες. Μπροστά στις βαρύτατες κατηγορίες αναγκάστηκε να διαφύγει στη Μόσχα, όπου του χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο, ενώ μέχρι και σήμερα ζει στη Ρωσία σε άγνωστη τοποθεσία.
Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν «επιβεβαίωσαν τις μακρόχρονες υποψίες, ότι οι παρακολουθήσεις της NSA σε αυτή τη χώρα έχουν φτάσει πολύ πιο βαθιά απ’ όσο γνωρίζαμε», θα δηλώσει λίγο αργότερα ο Μάθιου Μ. Έιντ, ιστορικός των μυστικών υπηρεσιών στην Ουάσινγκτον.
Η ενέργεια αυτή προκάλεσε πολλά ηθικά ερωτήματα. Η διαρροή δεδομένων σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πράξη ηρωισμού ή εθνικής προδοσίας; Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο Σνόουντεν εξέθεσε ανεπανόρθωτα την αμερικάνικη κυβέρνηση και τις υπηρεσίες πληροφοριών, γεγονός που βλάπτει το κράτος και άρα το έθνος. Οι περισσότεροι όμως αναγνωρίζουν ότι ήταν μια πράξη αναγκαία για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια, η προστασία της ιδιωτικότητας και η δημοκρατία, αφού η κυβέρνηση είχε αρχίσει να καταχράται την εξουσία της θυσιάζοντας την ελευθερία των πολιτών με πρόσχημα την ασφάλεια.
Η υπόθεση μαρτυρά πως η ύπαρξη του «Μεγάλου Αδελφού», όπως αποτυπώνεται στο δυστοπικό μυθιστόρημα του Τζώρτζ Όργουελ δεν είναι πλέον μόνον προφητική, αλλά ίσως συνιστά κομμάτι της σύγχρονης πραγματικότητας. Οι διαρκείς υποθέσεις διαρροών που επαναλαμβάνονται συστηματικά αποκαλύπτουν τεράστια κενά στο ζήτημα προστασίας, ανάλυσης και διαχείρισης των δεδομένων εγείροντας πολλά ηθικά και πρακτικά ερωτήματα.
5 Σημάδια προειδοποιούν
Οι ειδικοί επισημαίνουν τα εξής πέντε χαρακτηριστικά σημάδια που προειδοποιούν για την παραβίαση της ιδιωτικότητας:
Η συσκευή «δαιμονίζεται»
Το κινητό συμπεριφέρεται γενικά περίεργα, σαν να παίρνει μόνο του πρωτοβουλίες. Η οθόνη φωτίζεται ξαφνικά και χωρίς λόγο, ανοίγει και κλείνει σε τυχαίες στιγμές, κάνει περίεργους θορύβους. Ολα αυτά θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι η συσκευή βρίσκεται υπό παρακολούθηση.
Η μπαταρία αδειάζει απότομα
Η μπαταρία αδειάζει υπερβολικά γρήγορα και απότομα: ακόμα κι αν είναι σχετικά παλιά και πολυχρησιμοποιημένη, η μπαταρία του κινητού αποφορτίζεται σχετικά σταδιακά. Οταν η μπαταρία «πεθαίνει» απότομα, αυτό σημαίνει ότι συμβαίνει κάτι περίεργο.
Θόρυβος στις κλήσεις
Διαρκής θόρυβος: αν κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας ακούσει κανείς έναν ασυνήθιστο και μακρόσυρτο θόρυβο, το τηλέφωνο έχει παραβιαστεί.
Ακαταλαβίστικα μηνύματα
Παράξενα μηνύματα: είναι γνωστό ότι πολλοί διαδικτυακοί απατεώνες χρησιμοποιούν τα SMS για να χακάρουν τηλέφωνα, ωστόσο, αν αρχίσει ένα τηλέφωνο να δέχεται μηνύματα με ασυνήθιστους χαρακτήρες και ακατανόητα σύμβολα, δεν αποκλείεται να είναι θύμα παρακολούθησης.
Ανεξήγητη κατανάλωση δεδομένων
Υψηλή κατανάλωση στα δεδομένα: αν κάποιος γνωρίζει το πάγιο που καταναλώνει και ξαφνικά αρχίζει να το υπερβαίνει παρότι δεν άλλαξε κάτι στη χρήση του κινητού του, αυτό σημαίνει ότι το τηλέφωνό του παρακολουθείται. Αν δηλαδή ξαφνικά διαπιστώσει ότι η κατανάλωση των data αυξάνεται χωρίς να έχει αλλάξει συνήθειες χρήσης και ο λογαριασμός είναι αδικαιολόγητα φουσκωμένος, ενδέχεται το κινητό να έχει πέσει θύμα κατασκοπικού software.
Το σχετικό λογισμικό παρακολούθησης μπορεί να αγοραστεί μέσω Διαδικτύου και να εγκατασταθεί στο κινητό τηλέφωνο, δηλαδή στη συσκευή του προσώπου που θέλει κανείς να παρακολουθήσει. Είναι η πρώτη φορά που δεν απαιτείται καμία παρέμβαση στο υλικό (hardware) της συσκευής κινητής τηλεφωνίας. Με αυτό τον τρόπο έχει κανείς πρόσβαση στις ηχογραφημένες συνομιλίες, στην καταγραφή ήχων περιβάλλοντος χώρου, στο ιστορικό κλήσεων, στα μηνύματα SMS, στην επίσκεψη σε ιστότοπους, στα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και στις φωτογραφίες.
Κάποια λίγο πιο εξελιγμένα και ακριβά προγράμματα μπορούν να θέσουν υπό παρακολούθηση και τα social media και εφαρμογές που έχουν εγκατασταθεί στο κινητό, παρότι ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι η επικοινωνία μέσω εφαρμογών όπως το What’s Up ή το Viber είναι ασφαλής. Εκτός από το παραπάνω πρόγραμμα, ένα κινητό ενδέχεται να χακαριστεί μέσω μιας μικροκατασκευής παρακολούθησης.
Πρόκειται για την τοποθέτηση ηλεκτρονικού κυκλώματος μικρών διαστάσεων στο εσωτερικό της συσκευής. Οι παλαιού τύπου τέτοιες κατασκευές απαιτούσαν την ύπαρξη δέκτη σε σχετικά κοντινή απόσταση, οι πιο εξελιγμένες όμως κάνουν καταγραφή, ενώ εκτός από πομπό διαθέτουν και δέκτη. Οταν πλησιάσει το κινητό σε σχετικά κοντινή απόσταση, ο υποκλοπέας μπορεί να συλλέξει όλα τα ηχητικά δεδομένα που έχουν καταγραφεί.
