Μνήμες από τον φονικό σεισμό του 1978 «ξύπνησε» ο σεισμός των 4,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που σημειώθηκε πριν λίγη ώρα και συγκεκριμένα στις 11.21 το πρωί, στην περιοχή της Βόλβης στη Θεσσαλονίκη.
Όλα ξεκίνησαν από το χωριό Στίβος, μεταξύ της λίμνης Κορώνειας και Βόλβης και έφτασαν μέχρι την καρδιά της πόλης, με τον χειρότερο τρόπο, την κατάρρευση μιας πολυκατοικίας στην πλατεία Ιπποδρομίου και τον θάνατο 49 ανθρώπων.
Ήταν 20 Ιουνίου του 1978 και ώρα 23.03 όταν ένας δυνατός σεισμός συγκλόνισε τη Θεσσαλονίκη.
Είχε ένταση 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και σημειώθηκε στο χωριό Στίβος, 20 χιλιόμετρα έξω από την πόλη. Το εστιακό βάθος του σεισμού, ο οποίος διήρκεσε 10 δευτερόλεπτα, ήταν μικρό. Έχει υπολογιστεί από 8 έως 10 χιλιόμετρα.
Σε μία πόλη, η οποία δεν ήταν συνηθισμένη στους σεισμούς, επικράτησε πανικός.
Οι κάτοικοι έβγαιναν και έτρεχαν πανικόβλητοι από τα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κυκλοφοριακό χάος, που εμπόδιζε ασθενοφόρα και πυροσβεστικά να φτάσουν στα σημεία που είχαν πληγεί.
Ο απολογισμός ήταν 49 νεκροί, 220 τραυματίες και χιλιάδες τρομαγμένοι κάτοικοι που καταγράφηκαν ως προσωρινά άστεγοι γιατί δεν ήθελαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Οι περισσότεροι νεκροί ήταν από τη μοναδική πολυκατοικία που κατέρρευσε και βρισκόταν στην πλατεία Ιπποδρομίου.
Οι Θεσσαλονικείς πέρασαν το διάσημο πια «καλοκαίρι του ‘78» σε πάρκα και υπαίθριους χώρους, φοβούμενοι επόμενο χτύπημα του εγκέλαδου.
Το δίλημμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή να εκκενώσει ή όχι την πόλη
Λόγω της έκτακτης κατάστασης και του φόβου που είχε επικρατήσει, στην πόλη μετέβη ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής. Ο ίδιος κλήθηκε τότε να λάβει μια κρίσιμη απόφαση για την εκκένωση ή όχι της πόλης.
Ο Καραμανλής, αφού συμβουλεύτηκε τους ειδικούς, αποφάσισε να μην αδειάσει η Θεσσαλονίκη, γεγονός που μνημονεύει ο καθηγητής σεισμολογίας Βασίλης Παπαζάχος στην αυτοβιογραφία του με τίτλο: «Ταξίδι στο παρελθόν μου»:
«Πρότειναν στον πρωθυπουργό να εκδώσει ανακοίνωση για να συστήσει στους κατοίκους να φύγουν από την πόλη. Ο Καραμανλής με κάλεσε τότε και μου είπε ότι αυτός θα αναλάβει τη σχετική πολιτική απόφαση, αλλά ήθελε πρώτα τη γνώμη μου. Του είπα ότι δεν πρέπει να εκδώσει τέτοια ανακοίνωση, γιατί η διεθνής σχετική εμπειρία δείχνει ότι τέτοιες ανακοινώσεις έχουν συνήθως μεγαλύτερες αρνητικές κοινωνικές συνέπειες απ’ ό,τι οι συνέπειες ενός ισχυρού σεισμού. Του ανέφερα επίσης ότι από τις μέχρι τώρα καταγραφές (από το φορητό σεισμογράφο των Σαράντα Εκκλησιών) προκύπτει ότι η μετασεισμική ακολουθία εξελίσσεται ομαλά, δηλαδή η συχνότητα των μετασεισμών φθίνει με τον χρόνο (νόμος Omori) και παραμένει σταθερό το μέσο μέγεθος (κανόνας Lomnitz), όπως αναμένεται. Συνομίλησε κατόπιν και με τους υπουργούς Δημοσίων Εργων (Ν. Ζαρντινίδη) και Βορείου Ελλάδος (Ν. Μάρτη) και αποφάσισε να μην εκδώσει ανακοίνωση».
Το κράτος, που κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια πρωτόγνωρη κατάσταση μιας και οι σεισμοί σε αστικές περιοχές, δεν ήταν συνήθεις, αντέδρασε άμεσα.
Για 45 ημέρες πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι στα σπίτια της πόλης από 1.000 περίπου μηχανικούς οι οποίοι απεφάνθησαν ότι το 74,5% των κτιρίων δεν είχαν την παραμικρή ζημιά και έλαβαν το πράσινο σήμα, 21% είχαν μικρές ζημιές και έλαβαν κίτρινο σήμα και 4,5% είχε μεγάλες ζημιές και κρίθηκε ακατάλληλο λαμβάνοντας κόκκινο σήμα.
Με αφορμή το σεισμό της Θεσσαλονίκης και τον κατοπινό της Αθήνας (1981), ιδρύθηκε το 1983 ο ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), που είναι ο αρμόδιος φορέας της πολιτείας για το σχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας.
