Ο Ελληνόψυχος και φιλόθεος Στρατηγός Μακρυγιάννης ήταν ο τύπος του Νεοέλληνα που δημιούργησε την εποποιία του 1821.
Τον κυοφόρησε η ελληνοβυζαντινή δημοτική παράδοση, το ηρωικό του πνεύμα, η τραχιά ζωή της ελληνικής υπαίθρου και το φιλελεύθερο κήρυγμα του Ρήγα και της Φιλικής Εταιρείας
Διέθετε κλίση προς το “καλό”, ευαισθησία στο “ωραίο”, αίσθηση του “μέτρου” αλλά κυρίως… αγάπη για την Πατρίδα και πίστη στη δικαιοσύνη και στην ελευθερία!
Ο Μακρυγιάννης δεν γοήτευσε μόνο τον Σεφέρη, όπου και αναφέρει χαρακτηριστικά για τα «Απομνημονεύματά» του: «Το περιεχόμενο της γραφής του Μακρυγιάννη είναι ο ατέλειωτος και τραγικός αγώνας ενός ανθρώπου, που, με όλα τα ένστιχτα της φυλής του ριζωμένα βαθιά μέσα στα σπλάχνα του, αναζητά την ελευθερία, το δίκιο, την ανθρωπιά».
Ο Μακρυγιάννη γοήτευσε επίσης τον Θεοτοκά και τον Λορεντζάτο, αλλά και άλλα προβεβλημένα μέλη της γενιάς του 1930, όπως τον Βενέζη και τον Ελύτη. Αν για τον Σεφέρη ο Μακρυγιάννης ήταν το αντίβαρο στη βιομηχανία η οποία παράγει τους ψευτο-μορφωμένους και τους νεόπλουτους της μίμησης, όπως και το άριστο μέτρο των πραγμάτων (μήτε υπεράνθρωπος μήτε σκουλήκι), για τον Θεοτοκά αποτελούσε έναν νέο που θαύμαζε το ιδεώδες του ελεύθερου πολίτη… την ώρα που για τον Λορεντζάτο ξεχώριζε ως “σάρκα από τη σάρκα και κόκαλο από τα κόκαλα του ελληνικού λαού”. Για τον Βενέζη υπήρξε πρότυπο συγγραφικού ύφους και παράδειγμα γλωσσικού ήθους: “μια πολύτιμη πηγή για την εκφραστική της νεότερης πεζογραφίας”.
Ο Ελύτης, πάλι, είδε στον Μακρυγιάννη, εκτός από τον προικισμένο απομνημονευματογράφο (έναν δημοτικιστή της απροσκύνητης λεβεντιάς), που επηρέασε με το σπουδαίο ιδίωμά του και τη σύνθεση του «Άξιον Εστί», και έναν επιδέξιο εικαστικό.
O εικαστικός αυτός, ανεύρετος στο μακρυγιαννικό έργο, που περιορίστηκε στον γραπτό λόγο, φανερώθηκε στην οπτική του Στρατηγού διά χειρός του πολεμιστή και αγιογράφου Παναγιώτη Ζωγράφου. O Μακρυγιάννης έβλεπε, κατά τον Ελύτη, τους τόπους και τα πρόσωπα της Επανάστασης σαν πίνακες ζωγραφικής, και ζητώντας από τον Παναγιώτη Ζωγράφο να τους απεικονίσει έγινε ο εμπνευστής 24 λαϊκών εικονογραφιών του ΄21, που συνιστούν ένα ακόμη πολύτιμο κληροδότημά του στην παράδοση και στο έθνος.
Με δεδομένα τα πάθη του και ολοφάνερη την οργή του, ο Μακρυγιάννης απεικονίζει μια σπαραγμένη πορεία προς την ελευθερία.
Μια ελευθερία που δεν θα κατορθώσει να συνδυαστεί με το όραμά του για την εδραίωση ενός συστήματος δικαιοσύνης και θα σκοντάψει κατ΄ επανάληψη στον κομματικό φατριασμό, στην αδελφική αιματοχυσία (συνδυασμένη ενίοτε με την μεγάλη βιαιότητα κατά των Τούρκων) και στην προώθηση των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων.
Για αυτό και ο “λόγος” του “γερο-Στρατηγού” είναι “προφητικός” και “επίκαιρος” όσο ποτέ!
Μπαίνοντας εἰς αὐτὸ τὸ ἔργον καὶ ἀκολουθώντας νὰ γράφω δυστυχήματα ἀναντίον τῆς πατρίδος καὶ θρησκείας, ὁποῦ τῆς προξενήθηκαν ἀπὸ τὴν ἀνοησίαν μας καὶ ῾διοτέλειά μας καὶ ἀπὸ θρησκευτικοὺς καὶ ἀπὸ πολιτικοὺς καὶ ἀπὸ ῾μᾶς τοὺς στρατιωτικούς, ἀγαναχτώντας καὶ ἐγὼ ἀπ᾿ οὗλα αὐτά, ὅτι ζημιώσαμε τὴν πατρίδα μας πολὺ καὶ χάθηκαν καὶ χάνονται τόσοι ἀθῶοι ἄνθρωποι, σημειώνω τὰ λάθη ὁλωνῶν καὶ φτάνω ὡς σήμερον, ὁποῦ δὲν θυσιάζομε ποτὲς ἀρετὴ καὶ πατριωτισμὸν καὶ εἴμαστε σὲ τούτην τὴν ἄθλια κατάστασιν καὶ κινδυνεύομεν νὰ χαθοῦμεν.
Τὸ Ἔθνος ἀφανίστη ὅλως διόλου καὶ ἡ θρησκεία ἐκκλησία εἰς τὴν πρωτεύουσα δὲν εἶναι καὶ μᾶς γελᾶνε ὅλος ὁ κόσμος… Ὅ,τι τοῦ λὲς ἡ θρησκεία δὲν εἶναι τίποτας! Ἀλλοίμονο ῾σ ἐκείνους ὁποῦ χύσανε τὸ αἷμα τους καὶ θυσιάσανε τὸ δικόν τους νὰ ἰδοῦνε τὴν πατρίδα τους νὰ εἶναι τὸ γέλασμα ὅλου τοῦ κόσμου καὶ νὰ καταφρονιῶνται τ᾿ ἀθῷα αἵματα ὁποῦ χύθηκαν!
Ὅταν μοῦ πειράζουν τὴν πατρίδα μου καὶ θρησκεία μου, θὰ μιλήσω, θὰ ῾νεργήσω κι᾿ ὅ,τι θέλουν ἂς μοῦ κάμουν.
Μοῦ λέγει (ὁ Ὄθων): «Τί θέλεις νὰ μοῦ εἰπῆς τώρα;» «Ψέματα θέλεις νὰ σοῦ εἰπῶ ἢ ἀλήθεια;» «Ἐγώ», μοῦ λέγει, «ποτὲς δὲν ἀκῶ ψεύματα· ὅλο ἀλήθειες». Τοῦ λέγω, «ἐγὼ ἔχω γιομάτες δυὸ τζέπες μίαν μὲ ψέματα, τὴν ἄλλη μ᾿ ἀλήθειες. Τώρα τί ἀγαπᾶς;» «Ἀλήθεια» μοῦ λέγει. Γυρίζω τὰ μάτια μου εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ὁρκίζομαι εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ νὰ εἰπῶ τὴν ἀλήθεια γυμνὴ ἐμπροστά του. Τοῦ λέγω:
“Ἡ ἀλήθεια εἶναι πικρὴ καὶ θὰ μὲ πάρης πίσου εἰς τὴν ὀργή σου. Ὅμως διὰ πάντα νὰ εἶμαι εἰς τὴν ὀργή σου, τὴν ἀλήθεια θὰ σοῦ λέγω, ὅτ᾿ εἶναι τοῦ Θεοῦ· τὸ ψέμα τοῦ διαβόλου. Καὶ δὲν εἶναι καιρὸς νὰ κρύβεται ἡ ἀλήθεια”…
Οι σύγχρονοι στρατηγοί τα ξύνουν.
ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ ΑΠΛΑ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΤΑΝ ΠΕΙΡΑΞΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΤΟΤΕ ΣΤΗΝΟΜΑΙ ΣΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΑΝ ΜΕ ΚΑΝΟΥΝ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ‘Η’ ΥΠΟΥΡΓΟ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!